خواجو، پلی منحصر به فرد در شهر اصفهان

نوشته شده در ۱۴۰۰/۵/۲۵

پل خواجو اصفهان از پل‌های تاریخی و زیبا بر روی رودخانه زاینده‌رود است که با سی و سه پل ۱۸۰۰ متر فاصله دارد. این پل در انتهای جنوبی چهارباغ خواجو و در انتهای شرقی خیابان کمال الدین اسماعیل اصفهانی خودنمایی می‌کند. این پل ۱۳۳ متر طول، ۱۲ متر عرض و ۷٫۵ متر معبر دارد و در ساخت آن از مصالحی همچون آجر، ‌سنگ و ساروج استفاده شده است.

قدم زدن روی این پل،‌ از لذت‌بخش‌ترین تفریح‌هایی است که گردشگران تور اصفهان در برنامه خود قرار می‌دهند. یکی از تفرجگاه‌های اصفهان، پل خواجو است که اگر آب زاینده رود جریان داشته باشد، لحظه‌هایی رویایی را برایتان رقم می‌زند. گوش سپردن به صدای جریان آب در میان نورپردازی زیبای پل، همه و همه دست به دست هم می‌دهند تا شبی به‌یادماندنی داشته باشید. مردم شهر نیز از هر فرصتی، به‌خصوص شب‌های بلند تابستان، استفاده می‌کنند تا در کنار خانواده و دوستان خستگی یک روز گرم و پرمشغله را در جوار پل خواجو از تن بیرون کنند؛ به‌ویژه که برخی از آن‌ها با خواندن آواز حس و حال دل‌انگیزی به وجود می‌آورند. فضای سبز اطراف پل خواجو نیز محل مناسبی برای گردش و استراحت به شمار می‌رود.

سد و پل خواجو بر بستر رودخانه زاینده رود

دسترسی سریع به عناوین مقاله…

در ادامه این نوشتار می‌خوانیم:

تاریخچه پل خواجو اصفهان

پل خواجو اصفهان در شرق سی‌وسه‌پل قرار دارد. این پل در عصر صفوی به‌عنوان یکی از زیباترین پل‌های دنیا محسوب می‌شد. و به‌خاطر معماری و تزیینات کاشی‌کاری به کار رفته در آن، متمایز است. پل تاریخی خواجو به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی اصفهان، در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

شاه عباس دوم صفوی در سال ۱۰۶۰ هجری قمری دستور ساخت پل خواجو را روی بقایای پل حسن بیک از دوره تیموری داد. بر اساس روایات، شاه عباس دوم به‌منظور ایجاد راه مواصلاتی بین محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز، تصمیم به ساخت این پل گرفت که در ادامه قرار شد علاوه بر پل بتواند به‌عنوان یک سد عمل کند.

شاه عباس برای اینکه بتواند همراه با خانواده، اقامت کوتاهی روی این پل داشته باشد، محلی موسوم به شاه‌نشین در وسط پل در نظر گرفت. در طول تاریخ، علاوه بر رفت و آمد از روی زاینده رود، از این پل برای تماشای مسابقه‌های قایقرانی، تفریح و خوش‌گذرانی پادشاه و همراهیانش استفاده می‌کردند.

پل خواجو یک شاهکار معماری از عصر صفویه به شمار می‌رود که طبق برخی منابع معماری، کارکرد آن فقط برای گذر نیست. بلکه جایی فوق‌العاده برای توقف و لذت‌بردن از محیط اطراف نیزبوده است.

ویژگی های منحصر به فرد پل خواجو اصفهان

پلی برای پرورش ماهی

در آن روزگار، زیر پایه پل را به‌صورت سرتاسری شمع قرار داده و پهنه غیرقابل نفوذی به وجود آورده و داخل آن ساروج ریخته‌اند. علاوه بر این، دهانه‌ها و کانال‌های عبوری ایجاد کردند که در نتیجه آن انرژی ناشی از آب که در پایین‌دست پل به هم می‌رسد، از بین می‌رود و حوضچه بسیار زیبایی شکل می‌گیرد. ضمن اینکه برخورد جریان‌های متقاطع آب منجر به تشکیل حباب‌ها و متعاقبا افزایش اکسیژن آب می‌شود؛ محیطی که برای پرورش ماهی مناسب بوده است.

آبادانی شهر اصفهان با شستشوی خاک

مهندسان عصر صفوی با احداث پل خواجو و ایجاد تاسیسات تاخیرانداز و بندها و… مشکل آب شهر اصفهان را حل کردند و در عین حال با شست‌وشوی خاک و قابل کشت کردن زمین، باعث دوام و گسترش آبادانی شدند.

شکل نوک تیز پایه‌های پل در بالادست باعث می‌شوند که مثل یک آب‌شکن، فشار آب رودخانه به پل را به حداقل برسانند و شکل پله‌ای پایه‌ها در پایین‌دست این خاصیت را دارند که موقع سیلاب، آب از روی پایه‌ها جریان پیدا کند و به این ترتیب در اثر برخورد با پله‌ها، انرژی مخرب خود را از دست بدهد. شکل نوک تیز پایه‌های پل در بالادست باعث می‌شوند که مثل یک آب‌شکن عمل کنند

فضای سبز حاشیه رودخانه زاینده‌رود که به افزایش رطوبت هوای شهر کمک کرده‌ است و همین طور وجود کانال‌هایی که جریان عمودی آب در خاک را تضمین می‌کنند، از هوش سرشار مهندسان صفوی حکایت دارند؛ چراکه توانستند از سه بخش مهم محیط زیست یعنی زیر زمین، سطح زمین و هوای زمین محفاظت کنند.

پل خواجو نه‌تنها محلی برای عبور و مرور بوده، بلکه ساختمان شاه نشین را در دل خود جای داده است تا محل اقامت موقت شاهان و بزرگان باشد؛ ضمن اینکه در شرایط بحرانی می‌توانست نقش سد و آب‌بند را ایفا کند. شاه نشین برای این ساخته شد تا هنگام برگزاری مسابقه‌های قایقرانی و شنا، امیران و بزرگان از این محل نظاره‌گر مسابقه‌ها باشند.

جلوگیری از ورود سیل به شهر

هنگام وقوع سیل، پل خواجو آب را به‌سمت یک سری کانال می‌برد و باعث پخش شدن آن می‌شود، به این ترتیب نه‌تنها سیل خسارتی به شهر نمی‌زد، بلکه سفره‌های آب زیرزمینی را نیز پر می‌کرد. اگر این کانال‌ها وجود نداشت، اصفهان شاید تاکنون به‌خاطر سیل‌های مختلف از بین می‌رفت.

شمع پل خواجو اصفهان

شمع-پل-خواجو — ابتکار مهندسی ایرانی: نقش شمع حاصل از نور آفتاب بر دیواره های داخلی پل خواجو

این شمع از جذابیت‌های جالب پل خواجو است که اگر در زاویه ۳۰ درجه از سمت شرقی بیرون پل به دهانه‌های پایین پل بنگرید، شاهد آن خواهید بود که در اثر تداخل دهانه‌ها به وجود می‌آید. این شمع‌ مخصوصا در زمان غروب آفتاب بسیار دیدنی و زیبا است.

سقف های طاق چشمه‌ای

جلفا، پیمایشی از نخجوان تا اصفهان در ایران بزرگ صفوی

سقف‌های طاق چشمه‌ای پل خواجو به شکلی طراحی شده‌اند که از کناره‌های اضلاع آن، لبه‌هایی به‌سمت رو‌به‌رو وجود دارد و اگر گردشگران در دو ضلع مقابل هم بایستند و از داخل این لبه‌ها به‌آرامی با هم صحبت کنند، می‌توانند صدای یکدیگر را بشنوند.

عقاب تیز چنگال بر فراز زاینده رود

وقتی از بالا به پل خواجو بنگرید، شاهد عقاب تیزچنگالی خواهید بود که در حال پرواز روی رودخانه زاینده رود است. ساختمان شاه نشین و کنگره‌های طبقات مختلف پل به‌ترتیب سر عقاب و پرهای آن را در ذهن تداعی می‌کنند.

ملاتی که با آب مقاوم تر می شود

یکی از ویژگی‌های هوشمندانه پل خواجو به‌کارگیری ملاتی در آن است که هرچه آب بیشتری به آن برسد، مقاوم‌تر می‌شود.

جاذبه‌ های دیدنی اطراف پل خواجو اصفهان

شهر زیبای اصفهان قدم به قدم جاذبه و دیدنی دارد؛ پس از گشت‌وگذار در پل خواجو و ثبت لحظه‌های فراموش‌نشدنی می‌توانید از سی و سه پل، باغ گل های اصفهان، میدان نقش جهان و عمارت‌های دیدنی چهار گوشه آن، کاخ هشت بهشت و کاخ چهل ستون هم بازدیدی داشته باشید.

از بازارهای قدیمی و سنتی اصفهان هم بازدید کنید:

بازار هنر

یکی از بازارهای قدیمی شهر اصفهان که از معماری منحصر به فردی برخوردار است، بازار هنر نام دارد. معماری این بازار در دوره صفویان و ساخت آن از سال ۱۰۸۳ الی ۱۰۸۵ انجام گرفته است. زیورآلات و طلاهای موجود در بازار هنر اصفهان در حقیقت هنر دست هنرمندان اصفهانی بوده که می‌توانید از آن‌ها بازدید کرده و خریداری کنید. در سفر خود به اصفهان، به هیچ عنوان لذت گشت‌و‌گذار در این بازار را از دست ندهید. لازم به ذکر است که بازار هنر اصفهان در روزهای جمعه تعطیل است.

آدرس بازار هنر اصفهان: خیابان چهارباغ عباسی، جنب پارک هشت بهشت

ساعت کار بازار هنر اصفهان: شنبه تا چهارشنبه ۹ صبح الی ۹ شب و پنجشنبه‌ها ۹ صبح الی ۸ شب

شماره تلفن بازار هنر اصفهان: ۳۲۲۱۱۶۹۸-۰۳۱

بازار نقش جهان

اگر به فکر خرید سوغات هستید، بازار نقش جهان بهترین انتخاب برای شما به شمار می‌رود. این بازار در حاشیه میدان نقش جهان واقع شده و مرکز صنایع دستی اصفهان است. در سفر خود به اصفهان، حتما بازدید از بازار نقش جهان را در برنامه خود قرار دهید.

آدرس بازار نقش جهان: شهر اصفهان، میدان نقش جهان

اصفهان یکی از شهرهای بزرگ و تاریخی ایران است. بناهای تاریخی متعددی در اصفهان وجود دارد که شماری از آن‌ها به عنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیده‌اند. این شهر به داشتن معماری زیبای ایرانی، پل‌های سرپوشیده، مسجدها و مناره‌های منحصربه‌فردش نام‌آور است. دیگر بناهای تاریخی اصفهان عبارتند از: