برگزاری فستیوال کوچه بوشهر در هاله‌ای از ابهام
فستیوال کوچه بوشهر، رویدادی فرهنگی و مردمی با هدف حفظ و ترویج موسیقی بومی و محلی ایران، در بندر بوشهر برگزار می‌شود. این جشنواره که به یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی جنوب ایران تبدیل شده بود، هر ساله با استقبال گسترده مردم و هنرمندان از سراسر کشور روبه‌رو بود. اما در آستانه چهارمین دوره برگزاری، به دلیل انتقادات تند امام جمعه دشتستان، در یک قدمی لغو قرار گرفته است.
تاریخچه فستیوال کوچه
فهرست مطالب
فستیوال کوچه برای نخستین بار در ۱۸ اسفند ۱۳۹۶، همزمان با روز ملی بوشهر، در کافه حاج رئیس برگزار شد. این رویداد توسط گروهی از هنرمندان و هنردوستان، از جمله محسن شریفیان (مؤسس گروه موسیقی لیان) و احسان عبدی‌پور، با هدف معرفی موسیقی محلی اقوام مختلف ایران بنیان‌گذاری شد.
دوره دوم در سال ۱۳۹۷ با استقبال گسترده‌تری برگزار شد، اما به دلیل شیوع کرونا، این فستیوال از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ متوقف شد. سومین دوره در اسفند ۱۴۰۲ با تغییر مکان به عمارت حاج رئیس (رئیس‌التجار) و برنامه‌های متنوع‌تر برگزار شد و به یکی از پرشورترین رویدادهای فرهنگی بوشهر و ایران تبدیل شد. این فستیوال کاملاً مستقل است و بدون حمایت مالی دولتی، تنها با فروش بلیت و حمایت‌های مردمی اداره می‌شود.
برنامه‌های فستیوال کوچه بوشهر
فستیوال کوچه به مدت شش تا هفت روز برگزار می‌شود و میزبان گروه‌های موسیقی از سراسر ایران، از جمله هرمزگان، خوزستان، کردستان، لرستان، گیلان و آذربایجان است. برنامه‌های اصلی شامل اجراهای موسیقی محلی با سازهایی مانند سنج، دمام، نی‌انبان و عود است که حال‌وهوای کوچه‌های بوشهر را زنده می‌کند. خیام‌خوانی، یکی از سنت‌های محبوب بوشهر، نیز بخش ویژه‌ای از این رویداد است.
علاوه بر کنسرت‌ها، برنامه‌های جانبی مانند تورهای بوشهرگردی، نخلستان‌گردی، بازدید از کارگاه‌های صنایع‌دستی و بافت تاریخی بوشهر، و نمایشگاه‌های فرهنگی در خانه‌های تاریخی برگزار می‌شود.
موفقیت‌های داخلی و خارجی فستیوال کوچه
فستیوال کوچه از دوره نخست با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد و ویدئوهای اجراهای آن در شبکه‌های اجتماعی فراگیر شد. این رویداد نه‌تنها بوشهر را به مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی تبدیل کرد، بلکه به حفظ میراث موسیقی محلی و تقویت هویت فرهنگی منطقه کمک کرد.
برگزاری این فستیوال در بافت تاریخی بوشهر، آن را از کنسرت‌های مرسوم متمایز کرده و فضایی صمیمی و مردمی ایجاد کرد. در سال ۱۴۰۲، این فستیوال در فهرست رویدادهای گردشگری کشور ثبت شد و به الگویی برای دیگر شهرهای ایران تبدیل شد. همچنین، برگزاری یک دوره از این فستیوال در سال ۲۰۱۸ در بمبئی هند با نام «Koocheh Culture Persian Arts Nights» و دو شب اجرا در دبی در فروردین ۱۴۰۳، نشان‌دهنده تأثیر بین‌المللی آن بود.
بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی بوشهر; جاذبه های تاریخی و طبیعی استان جنوبی ایران
لغو فستیوال به دلیل انتقادات امام جمعه
چهارمین دوره فستیوال کوچه که قرار بود از ۵ تا ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار شود، تنها چهار روز پیش از شروع، به دلیل انتقادات تند حسن مصلح، امام جمعه دشتستان، لغو شد. او در خطبه‌های نماز جمعه ۲۹ فروردین ۱۴۰۴، این فستیوال را به «ترویج اختلاط، رقص، کشف حجاب و شکستن خطوط قرمز شرع» متهم کرد و آن را با فعالیت‌های بنیاد فرح پهلوی مقایسه کرد.
این انتقادات، با وجود مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، منجر به لغو ناگهانی رویداد شد. این اولین بار نبود که فستیوال کوچه با چالش مواجه می‌شد؛ در دوره سوم (۱۴۰۲) نیز اختتامیه به دلیل فشار نهادهای امنیتی و انتقادات مشابه لغو شده بود.
واکنش دست‌اندرکاران به لغو فستیوال
لغو فستیوال کوچه واکنش‌های متعددی از سوی دست‌اندرکاران و هنرمندان به دنبال داشت. برگزارکنندگان در بیانیه‌ای احساسی نوشتند: «برای آنکه این دلخوشی کوچک از دست نرود، هرچه گفتند پذیرفتیم… اما نشد. این برد هرز را به برنده این ماجرا تبریک می‌گوییم.» آن‌ها بدون نام بردن از فرد خاصی افزودند: «تو نمی‌دانی در درازنای زمان چه را از خودت و مردم دریغ کردی.»
نادره رضایی، معاون امور هنری وزارت ارشاد، در اینستاگرام خود نوشت: «علی‌رغم دو ماه تلاش، کوچه بن‌بست شد.» محسن شریفیان نیز در ویدیویی اعلام کرد که حتی پیشنهاد داده بود کنسرت گروه لیان برگزار نشود تا فستیوال حفظ شود، اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند. این واکنش‌ها نشان‌دهنده ناامیدی عمیق و در عین حال اراده برگزارکنندگان برای ادامه این مسیر فرهنگی بود.
کلام آخر
فستیوال کوچه بوشهر، با وجود عمر کوتاه خود، تأثیر عمیقی بر فرهنگ و گردشگری منطقه گذاشت. این رویداد نشان داد که چگونه موسیقی و هنر می‌توانند مردم را گرد هم آورند و هویت فرهنگی یک منطقه را زنده نگه دارند.
لغو ناگهانی آن در سال ۱۴۰۴ ضربه‌ای به جامعه هنری و دوستداران فرهنگ بوشهر بود، اما بیانیه برگزارکنندگان و حمایت گسترده مردم در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که روح کوچه همچنان در کوچه‌پس‌کوچه‌های بوشهر زنده است. همان‌طور که محسن شریفیان گفت: «انتهای تمام کوچه‌های بوشهر به دریا ختم می‌شود.» شاید این پایان فستیوال کوچه نباشد، بلکه آغازی برای موج جدیدی از تلاش‌های فرهنگی باشد. امیدواریم در این مقاله از وبلاگ قصرشیرین توانسته باشیم به‌خوبی این فستیوال محبوب را به شما معرفی کنیم.
