حمام شیخ بهایی اصفهان، گرمابه‌ای با فناوری گم شده!
اصفهان یکی از مهترین شهرهای توریستی ایران به شمار می رود. این شهر همواره میزبان گردشگران مختلف داخلی و خارجی بوده است. وجود آثار تاریخی و منحصر به فرد، مراکز تفریحی و مراکز خرید متنوع این شهر را به یکی از قطب های توریستی کشور تبدیل نموده است. در اصفهان ساختمان ها و بناهای اسرارآمیز فراوانی وجود دارد که نشان از نبوغ و مهندسی فوق پیشرفته ایرانی در قرن ها پیش است. سازه منارجنبان و حمام شیخ بهایی دو مورد شناخته شده و معروف از این آثار قدیمی در اصفهان است که امروزه پس از قرن ها و با پیشرفت دانش و تکنولوژی هنوز به راز صددرصدی آنها پی برده نشده است. با آژانس مسافرتی قصرشیرین همراه باشید تا شما را با حمام شگفت انگیز شیخ بهایی آشنا کنیم.
در ادامه این نوشتار می‌خوانیم:
معرفی حمام شیخ بهایی
حمام شیخ بهایی یکی از حمام های تاریخی ایران است. این بنا حدود 400 سال پیش در دوران صفویه توسط بهاءالدین محمد بن حسین معروف به «شیخ بهایی» ساخته شده است. شیخ بهایی عارف، ستاره شناس، ریاضیدان، شاعرو دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است. وی مهارت بسیاری در دانش های فلسفه، منطق و ریاضیات داشت. و کتاب های بسیاری از او در علوم مختلف به یادگار مانده است.
معماری مسجد شاه اصفهان و مهندسی حصار نجف، ساخت ساعت آفتابی در حرم امام رضا(ع)، معماری ساختمان منارجنبان و مهم‌تر از همه ساخت حمام شیخ بهایی که سالها ذهن ایرانیان و جهانیان را مشغول کرد از اقدامات مهندسی و معماری این دانشمند بزرگ ایرانی است.
ناگفته نماند که حمام شیخ بهایی یکی از ناشناخته ترین رازها را در میان آثار شیخ بهایی با خود دارد که هنوز هم پس از سالیان دراز دانشمندان نتوانسته اند توجیه صد درصدی برای گرم نگه داشتن حمام را بیابند. حمامی که از دوران صفویان تا اواسط پهلوی توسط یک شمع دائمی و روشن گرم می شده است. تا کنون گمانه زنی های بسیاری درباره فناوری بکار رفته در این حمام صورت گرفته است. یکی از این گمانه زنی ها استفاده از تکنولوژِی اتمی در ساخت شمع گرم کننده سیستم حمام می باشد.
موقعیت جغرافیایی حمام شیخ بهایی
حمام تاریخی شیخ بهایی در فاصله ۱۰۰ متری جنوب گنبد نظام الملک در محله «در دست» قرار دارد. از نظر معماری دارای ویژگی های حمام‌های دوره صفویه است. آب خزینه‌ای آن بدون مصرف انرژی مستقیم گرم می‌شده است. به عبارتی می توان گفت سیستم گرمایش این حمام از شاهکارهای مهندسی قوانین فیزیک و شیمی است.
گرم شدن مخزن حمام شیخ بهایی تنها با یک شمع و روشن بودن دائمی آن از دوران صفویه تا قاجار و حتی پهلوی موضوعی است که در آن شکی نیست اما درباره چگونگی این موضع دلیلی قطعی وجود ندارد. و هرآنچه برای توجیه آن بیان شده تنها حدسیات و شواهدی است که ما با توجه به دانش کنونی عصر خویش بیان می کنیم.
کشف مخزن های سفالی در مجاورت حمام شیخ بهایی
در جریان مرمت خانه شیخ بهایی در کف زمین مخزن هایی سفالی و چاه‌هایی پیدا شد که یکی از نظریات تامین انرژی این شعله را تایید می‌کند. همچنین در جریان کاوش های باستان شناسی مشخص شد که فاضلاب شهر اصفهان از راه لوله‌های جمع آوری فاضلاب وارد خزینه حمام می‌شده است. این سیستم امروزه بیوگاز نامیده می شود.
امروزه صنعت بیوگاز یکی از فناوری های محیط زیست در کشورهای پیشرفته است. کشورهای اروپایی و آمریکا از این سیستم بعنوان بازیافت فاضلاب و تهیه سوخت استفاده می کنند. موضوع دیگر این است که نزدیک حمام شیخ بهایی یک عصارخانه وجود دارد. برای همین بعضی‌ها گفته‌اند که شیخ از اینجا سوخت حمامش را تامین می‌کرده است.
کاخ هشت بهشت اصفهان ، دروازه ای به سوی بهشت
عصارخانه شاهی
عصارخانه شاهی یک عصارخانه تاریخی در اصفهان است که هم‌زمان با ساخت بازار قیصریه به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده‌است.عصارخانه شاهی سالهاست که دیگر فعالیت نمی کند. ولی هنوز هم بوی روغن و کاهگل در آن به مشام می رسد. در عصارخانه عصاره دانه‌های روغنی را می‌گرفتند. و از روغن آن برای تامین سوخت چراغ های روشنایی، و مصارف پزشکی و خوراکی استفاده می کردند.
وقتی وارد ساختمان عصارخانه می‌شوید، چند خمره بزرگ می‌بینید که هر یک را برای یک روغن خاص استفاده می‌کردند. بعضی از انواع خاص روغن را برای خوراک دام و یا بعنوان کودگیاهی استفاده می کردند.
مخزن های بزرگ طلا در حمام شیخ بهایی!
پس از این گمانه زنی ها، یک پژوهشگر مشهدی تصمیم گرفت روی این موضوع کار کند و سرانجام عنوان کرد حمام شیخ بهایی پر از طلاست! و همه چیز به منبع آب گرمابه بازمی گردد. وقتی تحقیقات پژوهشگر مشهدی تمام شد، عنوان کرد که منبع آب حمام را از طلا ساخته‌اند. طلا رساناترین فلز شناخته شده در جهان است و گرما را در بالاترین سطح خود انتقال می دهد. با توجه به این که شیخ بهایی از این موضوع آگاهی داشته منبع خزینه را از طلا ساخته بود. و برای جلوگیری از سرقت منبع، راز ساخت حمام را از عموم مردم پنهان کرده بود.
معماری گرمابه شیخ بهایی
حمام شیخ بهایی دارای بخش‌های مردانه و زنانه می باشد. برای این گرمابه، استخر، خزینه و آب‌انبار هم طراحی شده است. شمع حمام بیش از 300 سال یک سره روشن مانده بود ولی بعدها در اثر دستکاری از کار افتاد و خاموش شد.
گفته می شود گروهی از دانشمندان خارجی به منظور تحقیق در این محل، شمع را دستکاری کردند و همین باعث خاموشی شمع شده است. و دیگر هم هرگز نتوانستند شمع را روشن کنند. این حمام بر اساس طب سنتی ایرانی ساخته شده است. و همه اصول بهداشتی در آن بکار گرفته شده است. حمام شیخ بهایی از سه بخش اصلی بینه، گرمابه و میان‌در تشکیل شده است. حمام به گونه ای ساخته شده که هر سه بخش، دمای متفاوتی دارند.
بینه یا سردخانه، هوایی خشک و سرد داشته است. اینجا محل تعویض لباس و آماده شدن برای استحمام بوده است. گرمخانه نیز جای استحمام بوده و به شکل هشت ضلعی ساخته شده است.
کاخ هشت بهشت اصفهان، دروازه ای به سوی بهشت
حمام شیخ بهایی کجاست؟
حمام شیخ بهایی در مرکز شهر اصفهان، خیابان عبدالرزاق، کوچه شیخ بهایی و در بازار کهنه قرار دارد. از حمام تا سی و سه پل اصفهان فقط 20 دقیقه پیاده راه است. پس از بازدید حمام، حتما به این پل تاریخی هم سری بزنید. پلی باشکوه که نماد معماری و گردشگری شهر اصفهان به شمار می رود.
