قره کلیسا، قدیمی ترین کلیسای جهان مسیحیت
قره کلیسا یکی از مکان‌های تاریخی شهرستان ماکو در آذربایجان غربی است. این کلیسا در فاصله هفت کیلومتری جاده چالدران به قره‌ضیاالدین و جنوب شهر ماکو قرار دارد. قره‌کلیسا را اولین کلیسای جهان مسیحیت می شناسند. این کلیسا از زیباترین کلیساهای موجود در ایران است.
دسترسی سریع به عناوین مقاله…
در ادامه این نوشتار می‌خوانیم:
تاریخچه قره کلیسا
این کلیسا بر روی آرامگاه تاتائوس که ازحواریون عیسی مسیح(ع) بوده، ساخته شده است. تاتائوس در حدود سال ۴۰ میلادی به دعوت «آبکار»، پادشاه ارمنستان برای تبلیغ دین مسیحیت راهی این سرزمین می‌شود. بعد از مرگ آبکار فردی به نام سانادروک به پادشاهی می رسد. او با دخترش «سان دخت» دین مسیح را می پذیرند اما اندکی بعد سان دخت این دین را ترک کرد و با تاتائوس به مخالفت برخاست. در سال ۶۶ میلادی تاتائوس به‌همراه سان دخت و چند نفر دیگر، به دستور این پادشاه دستگیر شدند و پس از شکنجه به قتل رسیدند و تاتائوس در مکان فعلی کلیسا به خاک سپرده شده است. بعدها روی قبر او نمازخانه کوچکی می‌سازند و در قرن هفتم میلادی این نمازخانه به کلیسای بزرگی تبدیل می‌شود.
وجه تسمیه قره کلیسا
نام قره کلیسا در زبان ارمنی سورپ تادئوسی وانک می باشد. مسیحیات ایران این کلیسا را «تاده مقدس» می نامند. همچنین تاریخ نویسان قرن هشتم خورشیدی نیز در آثار خود از این کلیسا با نام قره کلیسا یاد کرده اند. و این کلیسا در بین ارمنیان به تاده مقدس معروف است و مورخان سده هشتم هجری به بعد نیز در آثار خود از آن با نام قرا کلیسا نام برده‌اند. در زبان های تاتی و هرزنی که از زبان باستانی ایران هستند، واژه‌های «کله» یا «کالا» به معنی «بزرگ» است.
قرا در زبان ترکی آذری به معنی بزرگ است و خود تغییر یافته واژه «کلان» است. بنابراین قرا کلیسا در اصل «کارا کلیسا» یا «کلان کلیسا» بوده است. از آن جایی که ارمنی‌ها به دیرها، مجتمع فرهنگی، هنری، ادبی و دینی «وانک» می‌گویند، وانک تاتووس همانند سایر وانک‌های ارمنی‌ها، محل اجتماع طلاب و خطاطان و خوش‌نویسان، فلاسفه، مورخان و دانشمندان بود و کتابخانه وانک نیز مورد استفاده آنان قرار می‌گرفت و کلمه وانک با مفهوم نام آذری کلیسا «کارا» کاملاً مطابقت دارد؛ در حال حاضر نیز این کلیسا به نام «قرا کلیسا» یا «قره کلیسا» معروف است.
معماری قره کلیسا
قره کلیسا با ویژگی های معماری منحصر به فردش در میان کلیساهای ایران بی همتاست. این کلیسا بسیار زیبا و چشم نواز است. بر دیوارهای این کلیسا داستان ها شاهنامه فردوسی نقاشی شده است که ارزش فرهنگی والایی به آن بخشیده است.
تکنیک و حجم‌پردازی این کلیسا هم به نوعی از نادرترین پرداخت های هنرهای تجسمی به شمار می رود. نقش برجسته‌های کلیسا در عین زیبایی و ظرافت، با مضامین هنرمندانه متناسب و همسو هستند. که نشان از توان بالای هنرمندان این اثر تاریخی دارد.
قره کلیسا حدود 6300 متر مربع مساحت دارد که دیوارهای بلند پیرامون آن را فرا گرفته است. بنای این کلیسا دارای دو بخش است. بخش جدید که بر روی بخش قدیمی ساخته شده است دارای سنگ های سفید و دو گنبد در اندازه های 24 در 18 متر است. بخش قدیمی نیز با سنگ‌های تراش خورده سیاه ساخته شده است.
کلیسای جامع قره کلیسا شامل مجموعه‌ای از فضاهای پیرامونی مشتمل بر دو حیاط شرقی و غربی و ۴۷ اتاق است. هر یک از این اتاق ها به راهبان، طلبه‌ها، محققان و نویسندگان، نگهبانان کلیسا و کتابخانه آن تعلق داشته است. در زیر هر اتاق نیز زیرزمین های کوچکی وجود دارد که در گذشته فضایی برای خوردن ناهار، آشپزی، عصاره گیری و دخمه نگهداری مواد غذایی بوده است.
برخلاف نخستین نیایشگاه های مسیحیان که مربعی شکل هستند، قره کلیسا مستطیل شکل است. بخش بیرونی قره کلیسای، دارای نقش و نگارهای گل و بوته، تصاویری از انسان، حیوانات و نقاشی های داستانی است. اطراف کلیسا دیوارهای دفاعی وجود دارد و دروازه ورودی آن نیز بسیار مستحکم ساخته شده است. همچنین در پنج سوی اطراف کلیسا برج های دیده بانی قوسی شکل مستقر هستند.
محوطه داخلی کلیسا شامل چندین سنگ قبر و حوض سنگی زیبایی است. سقف مهراب کلیسا با سنگ‌های مرمر سیاه و سفید آذین شده اند. در محوطه داخلی کلیسا و روی دیوار، تاقچه هایی برای ابزار روشنایی و شمع تعبیه شده است.
قره کلیسا کجاست؟
برای بازدید از قره کلیسا باید راهی شمال غرب ایران و استان زیبای آذربایجان غربی شوید. بعد از ورود به شهر ارومیه، شههرهای سلماس، خوی و چالدران را پشت سر می‌گذارید. جاده خوی به چالدران با مسافت حدود ۱۰۰ کیلومتر، کوهستانی و نسبتاً فرعی است. پس از آن به قره کلیسا می رسید.
چه زمانی برای بازدید از قره کلیسا مناسب است؟
آذربایجان غربی یکی از مناطق سردسیر به شمار می رود. از این رو بهترین زمانی که می توانید به این استان سفر کنید فصل های بهار و تابستان است. با توجه داشت که اگر مسیحی نیستید در روزهایی که مراسم آیینی مسیحیان است، اجازه بازدید به شما را نمی دهند. ولی در سایر روزها امکان بازدید برای همگان آزاد است.
سخن پایانی
سرزمین آذربایجان یکی از تاریخی ترین مناطق ایران است که آثار باستانی فراوانی دارد. بازدید از کلیسای تاریخی تاتائوس یا قره کلیسا می تواند برای گردشگری جذابیت خاص خودش را داشته باشد. برای سفر به آذربایجان غربی و ماکو با تور ارومیه و خرید بلیط هواپیما ، آژانس مسافرتی قصرشیرین گزینه پیش روی شماست. اگر تا کنون به ماکو و مناطق شمال غربی ایران سفر کرده اید خاطرات زیبای خود را با ما به اشتراک بگذارید.
