یزد، جشنواره تاریخی بادگیرها
یزد جشنواره تاریخی بادگیرها است. این شهر یکی از منحصر به فردترین شهرها و قطب گردشگری ایران است. یزد شهر بادگیر و قنات و یک گنجینه تاریخی بسیار غنی و ارزشمند است. گردشگری شهرها عموما بر مبنای تاریخ و فرهنگ و جاذبه‌های طبیعی و تفرج است. شهر یزد تمامی این ملزومات گردشگری را یکجا در خود جای داده است.
شهر یزد و جاذبه‌های گردشگری یزد میان گردشگران داخلی و خارجی طرفداران بسیاری دارد. و آوازه ی جاذبه‌های گردشگری شهر یزد و تاریخ و بادگیرها و قنات های آن که ابتکار ایرانیان در این سرزمین کهن است، جهانی است.
در ادامه در سفری شیرین با قصرشیرین همراه باشید تا یزد شهر تاریخ و بادگیر و قنات را بهتر بشناسیم تا بهتر بتوانیم برای سفر خود و تورهای داخلی ایران برنامه ریزی نمایید.
در ادامه این نوشتار می‌خوانیم:
استان یزد
استان یزد در تقسیمات ابتدایی و در اولین قانون تقسیمات کشوری یکی از ده ولایت ایران بوده است. اما بعدها و در دومین قانون تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی یزد و اصفهان با هم استان دهم ایران بودند. نهایتاً در سال ۱۳۵۲ هجری شمسی با مصوبه‌ای که هیئت وزیران وقت تصویب کرد، یزد در تقسیمات کشوری به عنوان استان معرفی شد.
موقعیت و آب و هوای استان یزد
استان یزد در مرکز ایران واقع شده است و با استان‌های اصفهان، خراسان جنوبی، کرمان و فارس همسایه می‌باشد. یزد در حدود چهار و نیم درصد از مساحت کل کشور ایران را در بر می‌گیرد. آب و هوای این استان خصوصاً در فصول بهار و تابستان در بیشتر مناطق گرم و خشک است و در زمستان و پاییز آب و هوای نسبتاً سرد و مرطوب دارد یزد از جمله شهرهای ایران است که در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
موقعیت شهر یزد روی نقشه
پیشینه تاریخی استان یزد
در خصوص قدمت و تاریخچه این منطقه باید گفت که برخی از شهرهای استان یزد را به دوران سلیمان پیامبر، دوران ضحاک و همچنین اسکندر مقدونی نسبت داده‌اند.
در مناطق مختلف این استان آثار و دست افزارهایی کشف گردیده است. خصوصاً در دره‌های شیرکوه و همچنین در نگاره‌های کوه ارنان و در سفال‌های منقوش قلعه میبد، این آثار نشان دهنده‌ی مدنیت و تمرکز مدنیت در منطقه یزد در گذشته بوده است. در مناطق رستاق، میبد و اردکان یزد و بافت و فهرج آثاری از تمرکز مدنیت در گذشته یافته شده است.
یزد استان متمدن
یزد سرزمین پهناور تاریخی در میان همسایگان پر قدمتی چون اصفهان و کرمان و خراسان است. آبادی و آبادانی در این منطقه از ایران از قدمتی طولانی برخوردار است. این منطقه از گذرگاه‌های مهم در دوره های تاریخی گذشته بوده است. در دوران هخامنشیان این مناطق از سرزمین ایران از راه‌های راهداری و چاپاری برخوردار بوده‌اند.
وجود آثاری از آناهیتا و مهر و آثار دوران هخامنشی و زندان اسکندر و همچنین برج و باروهای کهن و پناهگاه‌های موبدان و سران ساسانی و بناهای تاریخی و در کنار آنها، یادگارهای دوران پس از اسلام مانند مساجد و امامزاده‌ها نشان دهنده وجود فرهنگ و تمدن در دوران های قبل و بعد از اسلام در این منطقه است. این منطقه در طی دوران‌های تاریخی همواره متمدن بوده است.
شهرستان‌های استان یزد
استان یزد دارای ۱۱ شهرستان و ۲۱ بخش می‌باشد. شهرستان‌های استان یزد ابرکوه، اردکان، اشکذر، بافق، بهاباد ،تفت، خاتم، مروست، مهریز، میبد و یزد می‌باشند.
میان مناطق و شهرستان‌ها و بخش‌های مختلف استان یزد، مناطق مهریز تفت و ده بالا از مناطق خوش آب و هوا در این استان می‌باشند.
شهر یزد نخستین شهر خشت خام جهان
شهر یزد مرکز استان یزد است. یزد یکی از کلان شهرهای کهن و زیبای ایران است. این شهر در منطقه دشت یزد – اردکان واقع شده است. یزد نخستین شهر خشت خام جهان است. به عنوان اولین شهر تاریخی ایران و بیست و دومین اثر تاریخی کشورمان این شهر در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو ثبت گردیده است. شهر یزد به سبب پیشرفت و شهره بودن در تاریخ، فرهنگ و تمدن و همچنین پزشکی، قطب گردشگری کشور ایران است.
اولین صندوق امانات جهان
نخستین صندوق امانات جهان در حدود ۱۷۰۰ سال پیش در حوزه تمدن شهر یزد ایجاد شده بوده است.
تاریخ شهر یزد
بافت تاریخی شهر یزد به سبب غنا و زیبایی در تاریخ ۱۶ اسفند سال ۱۳۸۴ هجری شمسی به عنوان یکی از آثار ملی کشور ایران به ثبت رسیده است. این شهر زیبا به عنوان شهر بادگیرها و شهر دوچرخه‌ها و همچنین شهر قنات و قنوت و شهر آتش و آفتاب معروف است. یزد دارالعباده و دارالعلم است.
در دوره‌های مختلف تاریخی شهر یزد، آثار و پیشینه تمدن از دوره‌های اتابکان یزد، دوره مغول ها، آثار دوران و حاکمان آل مظفر، دوره تیموریان، دوران صفویان، حکومت زندیه و دوره قاجار را می‌توان یافت.
وجه تسمیه یزد
یزد در لغت به معنی پاک و سپند است. وجه تسمیه شهر یزد به این سبب است که این شهر را سرزمین مقدس و شهر خدا می‌دانستند. واژه‌هایی که در اسناد تاریخی دوران پیش از اسلام دوره ماد و پارت و همچنین پیش از آنها به یزد نسبت داده شده است. یزد شهر یزدانشهر نامیده شده است. یزد از مبنای واژه ی یزش به معنای ستایش و نیایش در زبان پهلوی(پارسی میانه) است.
روستاهای دوران انوشیروان، پیشکش به دخترش
یزد سرزمین کهن تاریخی در ایران زمین است. در زمانی که انوشیروان به حکومت رسیده بود. یزد را به دختر خود مهرنگار بخشید و عطا کرد. او دخترش را از تیسفون به یزد فرستاد و در آنجا ساختمان‌های بسیاری ساخت. در هشت فرسنگی یزد دهی ساخته شد و نام آن را مهرگرد گذاشتند. در حال حاضر آن روستا را مهریجرد می‌گویند. از روستاهای دیگری که در آن زمان ساخته شد در کنار میبد بود که دهی ساخته شد و آن را مهرگرد نامیدند. برادر انوشیروان شاه هرمز روستای دیگری در کنار مهریجرد بنا کرد و آن را هرمیز نامید. اکنون نام آن روستا به خورمیز تغییر یافته است.
مذاهب در یزد
بیشتر مردم یزد مسلمان و دارای مذهب شیعه دوازده امامی می‌باشند. البته گروه بزرگی از زرتشتیان از گذشته در یزد ساکن هستند. در داخل و همچنین در اطراف شهر یزد زیارتگاه های مختلفی از زرتشتیان به چشم می‌خورد. از جمله مراسم زرتشتیان جشن سده است، که از مراسم معروف زرتشتیان می‌باشد.
آب و هوای شهر یزد
در مورد آب و هوای شهر یزد لازم به ذکر است که قرار گرفتن این استان و همچنین شهر یزد در بخش مرکزی فلات ایران، که دربرگیرنده‌ی ناسازگارترین عوامل طبیعی بر فلات مرکزی ایران است. سبب بارش اندک که همواره با تبخیر شدید همراه است، شده است. دور بودن از دریا و همچنین نزدیکی با کویر خشک و پهناور نمک و همچنین رطوبت نسبی کم هوا و گرمای بسیار از عواملی هستند که یزد را از خشک ترین مناطق ایران قرار داده‌اند.در این منطقه شاهد نوسانات شدید درجه حرارت هستیم.
جالب است بدانید از لحاظ مختصات و موقعیت جغرافیایی نقطه مرکزی ایران ساعت مارکار شهر یزد است.
بافت تاریخی شهر یزد
شهر یزد شهر محله‌های قدیمی و بافت سنتی با کوچه های خشت و گلی در هم تنیده است. بازارها، مساجد، حمام‌ها و خانه‌های تاریخی از دیدنی‌ها و جاذبه‌های این شهر تاریخی ایران هستند. در حدود بیش از ۷۰ محله از محلات این شهر در بافت تاریخی و حریم تاریخی شهر قرار دارند. این محلات و حریم آنها در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی به عنوان بافت تاریخی یزد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند. از جمله مهمترین محله‌های باستانی شهر یزد محله چهار منار می‌باشد. محلاتی مانند مسجد جامع، بازار، شاه ابوالقاسم و فهادان از مناطق و محورهای اصلی گردشگری شهر یزد هستند. یکی از محورهای گردشگری شهر یزد حدفاصل مسجد جامع و زندان اسکندر است.
مراکز آموزشی در یزد
از گذشته تا کنون شهر یزد را دارالعلم می‌گویند. زیرا که در این شهر از گذشته مراکز آموزشی بسیاری برپا بوده است. از مراکز آموزشی قدیمی در شهر یزد می توان موارد زیر را نام برد:
◊ دبستان مارکار
◊ دبیرستان ایرانشهر
◊ دبیرستان کیخسروی
◊ دبستان خسروی
◊ دبستان دیناری
◊ مدرسه اردشیری
◊ مدرسه کاشانی
◊ دبستان مهر نرسی آباد
◊ مدرسه بدر
بادگیر چیست؟
بادگیرها برج‌هایی هستند که جهت تهویه و خنک‌سازی بر بام خانه‌ها ساخته می‌شوند. بادگیرها را بالای آب انبارها و در دهانه معادن نیز جهت تهویه هوا می‌سازند. کاربرد بادگیرها در خانه‌ها در در واقع جهت تهویه مطبوع است. بادگیر نوع ابتدایی از دستگاه تهویه هوا است. هوای تازه و خنک و مطبوع به سمت اتاق های طبقه همکف و زیرزمین بنا وارد می شود.
بادگیر در معماری ایرانی
بادگیر از سمبل ها و عناصر شاخص معماری ایرانی است البته امروزه در بسیاری از کشورها در منطقه خاورمیانه از بادگیرها در معماری استفاده می‌شود.
استفاده از بادگیرها در گذشته در کشور ایران بسیار متداول و معمول بوده است. اما متاسفانه مستنداتی مبنی بر اینکه اولین بادگیرها در کدام شهر در تمدن ایرانی ساخته شده است در دست نمی‌باشند.
کاربرد بادگیرها
بادگیرها تا پیش از اختراع کولرهای برقی و گسترش استفاده از آنها در اکثر بناهای مسکونی و مذهبی و حتی خدماتی در شهرها و خصوصاً در مناطق گرم و مرطوب جنوب ایران و گرم و خشک نواحی مرکزی جهت تلطیف و تهویه هوا استفاده می‌شده‌اند.
اما از اولین بادگیرهایی که در سرزمین ایران خودنمایی کردند و از آنها نام برده شده است در شهر یزد و همچنین در کرمان بوده است. بادگیر باغ دولت آباد یزد از جمله دیدنی‌ترین بادگیرهای ایران است.
تاریخچه بادگیرهای یزد
با توجه به این که دقیقا مشخص نیست که اولین بادگیر در کدام شهر ساخته شده است. اما باید گفت که در سفرنامه سفرنامه نویسان قرون وسطی از بادگیرهای شهرهای کویری و گرم و خشک ایران، مانند یزد و مناطق طبس و کرمان و زاهدان نام برده شده است. بادگیر و کاریز و خانه‌های گنبدی از نمادهای تمدن و معماری ایرانی هستند.
بلندترین بادگیر جهان
شهر تاریخی یزد به شهر بادگیرها معروف است. یزد دارای بیشترین تعداد از انواع بادگیر می‌باشد. مرتفع‌ترین بادگیر جهان، یعنی بادگیر باغ دولت آباد با ارتفاعی بیش از ۳۳ متر در این شهر بنا شده است.
انواع بادگیرها
بادگیرها از لحاظ ساختار به سه دسته تقسیم می‌شوند:
◊ بادگیرهای اردکانی
◊ بادگیرهای کرمانی
◊ بادگیرهای یزدی
جاذبه‌های گردشگری یزد
یزد جشنواره تاریخی بادگیرها مملو از جاذبه‌های گردشگری است. استان یزد و شهر یزد جشنواره‌ای از جاذبه های گردشگری هستند. تاریخ و تمدن کهن، غذا و شیرینی‌های یزدی و طبیعت همگی از انواع جاذبه‌های این شهر می‌باشند .
از جاذبه‌های گردشگری یزد می‌توان موارد زیر را نام برد:
◊ باغ دولت آباد یزد
◊ قنات زارچ
◊ بافت تاریخی شهر یزد
◊ مسجد جامع یزد
◊ موزه مارکار
◊ خانه هنر یزد
◊ آب انبارامیر چخماق
◊ میدان امیر چخماق
◊ بازار خان یزد
◊ آتشکده بهرام
◊ موزه قصر آیینه یزد
◊ میدان خان یزد
◊ میدان ساعت
◊ آب انبار رستم گیو
◊ مجموعه شاهزاده فاضل
◊ حمام ابوالمعالی
◊ حمام خان
◊ دخمه زرتشتیان یزد
◊ خانه رسولیان
◊ خانه لاری ها
◊ آب انبار شش بادگیر
◊ بقعه سید رکن الدین
◊ مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر
◊ دوازده امام
◊ برج و باروهای قدیمی یزد
◊ بازار زرگرها
◊ آرامگاه سید شمس الدین
◊ امامزاده سید جعفر
◊ کنیسه ملا آقا بابا
◊ بقعه سید گل
◊ زیارتگاه قلعه اسدان یا زیارتگاه ستی پیر
◊ زیارتگاه پیر نارسون
◊ خانه نواب وکیل
◊ خانه صادقیان
◊ خانه مبشر مقدم
◊ مسجد لرد آسیاب
◊ خانه قجری اعلم
◊ خانه معین الدین حاج صدر
◊ موزه خودروهای تاریخی و دست ساز
◊ موزه مردم‌شناسی و سکه حیدرزاده
◊ شیرکوه
سخن پایانی
فصل بهار و تعطیلات نوروز یکی از بهترین زمان‌ها برای ایران‌گردی و انجام تورهای داخلی است. به شما پیشنهاد می‌کنیم بازدید از یزد و جاذبه‌های فراوان گردشگری آن را در برنامه سفرهای نوروزی خود قرار دهید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و برای خرید بلیط چارتر هواپیما و بلیط سیستمی هواپیما و جهت خرید تورهای داخلی و خارجی می‌توانید به قصرشیرین مراجعه نمایید و یا با همکاران ما در بخش فروش آژانس هواپیمایی قصر شیرین تماس بگیرید.
