کریسمس، جشن مهر و مهربانی
کریسمَس جشنی است در آیین مسیحیت که به منظور گرامیداشت زادروز عیسی مسیح برگزار میشود. بسیاری از اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در روز ۲۵ دسامبر جشن گرفته و بسیاری آن را در شامگاه ۲۴ دسامبر نیز برگزار میکنند. پس از چیرگی مسیحیت در اروپا، فرهنگ و آیین میتراییسم(مهر) که در زندگی مردم و به ویژه در میان رومیان رخنه کرده بود همچنان بجا ماند و با آمدن دین نوین(مسیحیت) رنگ نباخت.
با وجودی که این روز یک عید مذهبی شناخته میشود، از اوایل سده بیستم میلادی به بعد بهطور گسترده به عنوان یک جشن غیرمذهبی برگزار شده و برای بیشتر مردم، این ایام فرصتی است برای دور هم جمع شدن اقوام و دوستان و هدیه دادن به هم. کریسمس با آیینهای ویژهای بهطور مثال آراستن یک درخت کاج، برگزار می شود و شخصیتی به نام بابانوئل در آن نقشی مهم دارد. برای آشنایی با برخی ویژگیهای جشن کریسمس با قصرشیرین همراه باشید.
در ادامه این نوشتار میخوانیم:
جشن زایش نور و روشنایی
مهم نیست که پیرو چه دینی هستید، حتما تصاویری از بابانوئل را دیدهاید، پیرمردی با ریش سفید و لباسی سرخرنگ که بچهها از دیدنش شاد میشوند. نام کریسمس را که می شنویم، ناخودآگاه یاد دانههای برف، درخت کاج، حلقههای گل و چراغ های نورانی میافتیم. پیشینه این جشن زیبا به ایران باستان و زادروز میترا خدای نور و روشنایی میرسد. روزی که بعدها کلیسا زادروز عیسی مسیح(ع) را بعنوان زایش نور و روشنایی جشن گرفت. و به پیروان آیین میترا اجازه داد تا به عنوان زادروز مسیح به برگزاری جشن دیرینه خود ادامه بدهند.
مسیحیان ایران نیز هر ساله کریسمس و آغاز سال نوی میلادی را با هدیه دادن به یکدیگر و برپایی سرور و شادمانی جشن میگیرند. کریسمس برای بسیاری از ما ایرانیان بیش از آن که بار دینی و مذهبی داشته باشد، جنبههای فرهنگی دارد که بایستی ریشههای آن را در اعماق تاریخ این سرزمین و دوران فراگیری آیین میتراییسم در جهان جستجو کرد.
کریسمس فرصتی برای مهر و دوستی
یکی از کارکردهای مناسبتها تخلیه هیجانی (شادی، غم، خشم) و کارکرد دیگر دورهم جمع شدن است. علاوه بر اینها کریسمس فرصتی برای نشان دادن توجه و احترام به سنتهای جامعه میزبان است. این یعنی باز کردن فضای دوستی و تفاهم در دنیایی که مدام رو به «دیگریسازی»، عدم تفاهم، و خشونت است.
تزیینات کریسمس
مطمئنا تزیینات کریسمس یکی از مهم ترین و جذابترین ویژگیهای کریسمس هستند. از هفته ها پیش از آغاز این جشن همه در تب و تابند .تا دکور مغازهها و خانهشان را به چشمگیرترین تزیینات مزین کنند. اگر کمی به تصاویر این جشن نگاه کنید تا حدودی به نوع تزیینات این جشن خاص آشنا میشوید. شهرها با چراغ های ریز و درشت تزیین میشوند. درختهای کریسمسی در گوشه و کنار شهر به چشم میخورند و مردم پشت در خانههایشان حلقهای از گیاهان همیشه سبز نصب میکنند.
بیشتر تزیینات کریسمس به رنگهای قرمز، سبز و طلایی هستند. البته استفاده از این سه رنگ تنها برای زیبایی نیست. و هدف خاصی را دنبال میکند: رنگ سبز و به ویژه گیاهان همیشه سبزی که در این بازه زمانی استفاده میشوند. بیانگر زندگی جاودانه هستند. قرمز هم نماد خون پاک حضرت مسیح است .که بر صلیب ریخته شد. و بسیاری از افراد رنگ طلایی را نمادی از ثروت، و پادشاهی حضرت عیسی بر روی زمین میدانند.
از دیگر وسایل تزیینی در ایام کریسمس میتوان به تندیسهای مذهبی اشاره کرد. بسیاری از مسیحیان سبدهایی در جلوی خانهشان میگذارند. که در آن گهواره حضرت عیسی و تندیس تمام افرادی به چشم میخورد.که در آن شب خاص، برای تولدش حضور داشتند. شکلات های رنگارنگ، عروسک بابانوئل و گوزنهایش، اشیایی به شکل بلور برفی، آدم برفی، جورابهای قرمز رنگ که معمولا کنار شومینه آویزان میشوند، شمعهای روشن در اماکن مذهبی و… نیز در این روزها زیاد دیده میشوند.
درخت کریسمس
یکی از نمادهای مهم کریسمس، درختان همیشه سبزی همچون کاج و سرو با تزیینات کریسمسی است. مدتها پیش از ظهور مسیحیت، گیاهان و درختان سبز در فصل زمستان مورد توجه مردم بودند.
در باور پیروان آیین مهر(میتراییسم)، (آیین کهن ایران باستان) سَرو درختِ ویژه خورشید و زایش مهر است. درختی که همواره سبز است و در برابر سردی و تاریکی پایداری میکند. از این روی سرو نماد مهر تابان و زندگیبخش. و نشانه نامیرایی و آزادگی و پایداری در برابر نیروهای مرگ آور بود.
از این رو در شب زایش میترا(مهر)، «سروِ مهر » را میآراستند. و ارمغانهایی در پایش مینهادند. و با خود پیمان میبستند که برای سال دیگر نیز سرو همیشه سبز دیگری بنشانند.
براین پایه، درخت سرو از دیرباز تاکنون پیوندی جدانشدنی از باغهای بهشتگونه ایرانی است که یادگار آن باغهای بهشتی هنوز بر روی سنگنگارههای شهر پارسه(تخت جمشید) و نمونههای برجای مانده از نیایشگاههای مهری و نقشهای ابریشمی قالیهای باغی ایرانی و بسیاری دیگر از کارهای هنری دورههای گوناگون تاریخی از گبه و گلیم و ترمه گرفته تا مینیاتور، کاشیکاری و… در نماها وسازهها و ساختمانهای گوناگونِ بسیاری برجای مانده است.
این روزها نیز خانوادهها به همراه فرزندانشان درخت همیشه سبزی برای کریسمس میگیرند و آن را با وسایلی همچون آبنباتهای عصایی، چراغهای ریز و درشت، ربانهای قرمز و… آزین میکنند.
کریسمس در شهرهای ایران
رد پای کریسمس و جشنهای آن در ایران و در شهرهایی مثل تهران، اصفهان و تبریز به چشم میخورد و سر زدن به این مناطق در روزهای منتهی به آغاز سال نو میلادی خالی از لطف نیست. درختهای سرو و کاج تزیین شده با گویهای رنگی، بابانوئلهای قرمزپوش، شلوغ شدن فروشگاههایی که تزیینات کریسمس میفروشند و ریسههای درخشان رنگی در محلههای ارمنینشین همه و همه عناصری هستند که این حسوحال را به خوبی منتقل میکنند.
کریسمس در تهران
در روزهای پایانی آذر اگر به محلههای ارمنینشین تهران سر بزنید، از دیدن شور و حال کریسمس به وجد میآیید. کافی است به خیابان میرزای شیرازی بروید، تا منظور ما را متوجه شوید. ویترینهای رنگارنگ مغازهها با تزیینات درخشان کریسمس، درختهای کاج تزیین شده و شور و حال هموطنان مسیحی در واپسین روزهای سال همهی آن چیزی است. که شما را به متن این جشن آیینی میبرد. علاوه بر این، در خیابان سنایی و نجاتاللهی هم میتوانید عناصر کریسمس را مشاهده کنید. پیشنهاد ما به شما این است که در این خیابانها قدم بزنید و در سرازیری خیابان ویلا خود را مهمان کافه رستوران های ایران خیابان کنید! آژانس هواپیمایی قصرشیرین نیز در خیابان ویلا قرار داد و میزبان شما برای تورهای داخلی و خارجی و یا خرید بلیت هواپیماست.
کریسمس در اصفهان
در روزهای منتهی به کریسمس سراسر محله جلفای اصفهان با ریسههای نورانی و درختهای کاج تزیینشده به استقبال جشن کریسمس میروند. بابانوئلها با لباسهای قرمز به میان مردم میآیند و پیر و جوان با آنها عکس یادگاری میاندازند. پاساژها درخت کریسمس را در ورودی خود قرار میدهند و مغازههای ارمنی حسابی شلوغ میشوند.
کریسمس و پس از آن مراسم سال نو میلادی با شکوه هر چه تمامتر در محلهی جلفای اصفهان برگزار میشود، به خصوص کلیسای وانک که از اصلیترین مراکز برگزاری جشن کریسمس و جشن سال نو میلادی در این محله است. قدم زدن در جلفا با تم کریسمس هم فال است، هم تماشا؛ به ویژه برای کسانی که به شناخت تفاوتهای فرهنگی علاقهمند هستند. علاوه بر کلیسای وانک، نشانههایی از کریسمس در کلیسای بیتالحم اصفهان هم دیده میشود و بازدید از آن خالی از لطف نیست.
