باغ نادری مشهد، آرامگاه نادرشاه افشار
نادرشاه افشار برای اولین بار شهر مشهد را به عنوان پایتخت ایران انتخاب کرد. نادرشاه یکی از برجسته ترین پادشاهان ایران است. آرامگاه نادرشاه پس از حرم امام رضا(ع)، مهمترین موضوع توریستی-تاریخی شهر مشهد به شمار می‌رود. برای آشنایی بیشتر با این بنای تاریخی با قصرشیرین همراه باشید.
در ادامه این نوشتار می‌خوانیم:
آرامگاه نادر شاه افشار
آرامگاه نادرشاه افشار؛ بنایی است که به یادبود نادرشاه افشار در شهر مشهد ساخته شده است. قوام‌السلطنه در اواخر عهد قاجار (۱۲۹۶ خورشیدی) در محل یکی از مقابر ویران شده نادری، آرامگاه جدیدی برای وی ساخت و استخوان‌های او را از تهران به مقبره مزبور انتقال داد. نادرشاه افشار، فاتح دهلی در هنگام حیات خود دستور به ساخت آرامگاهی کوچک در بالا خیابان مشهد داد. این آرامگاه کوچک در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام رضا از خشت و گل ساخته شد.
این بنای جدید که در محل فعلی آرامگاه وی قرار داشت مدتی برپا بود. تا این که انجمن آثار ملی ایران در سال ۱۳۳۵ خورشیدی درصدد بر آمد آرامگاهی مناسب برای وی در همان محل مقبره ساخته قوام‌السلطنه احداث نماید. این کار از سال ۱۳۳۶ شروع شد و در سال ۱۳۴۲ به پایان رسید.
معرفی آرامگاه نادر شاه افشار
مقبره کنونی نادرشاه واقع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا (نادری سابق) است که پس از حرم حضرت رضا مهمترین موضع توریستی-تاریخی شهر مشهد تلقی می شود. این اثر در باغی به مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع ساخته شده و شامل سکویی دوازده پله‌ای، مقبره، پوششی خیمه مانند بر روی قبر، سکویی مرتفع در مجاور قبر با مجسمه نادرشاه سوار بر اسب و سه تن دیگر در پی او، یک غرفه فروش کتاب و دو تالار برای موزه است .
طراح بنا مهندس سیحون بود و مجسمه ها را هنرمند فقید ابوالحسن صدیقی ساخته است. مصالح مقبره به طور عمده از سنگ های خشن و سخت گرانیت کوهسنگی مشهد است. بعضی از قطعات سنگ، بسیار بزرگ انتخاب شده تا تداعی‌کننده مقبره دوم ساخته خود نادرشاه باشد. پوشش مقبره کاملا به مانند چادر عشایری است که نادر در آن زاده و هم کشته شده است. پوشش دیوارهای داخلی مقبره نیز از سنگ های مرمر اُخرایی رنگ مراغه انتخاب شده تا قتل نادرشاه در داخل چادر را تداعی نماید. ساختمان جدید آرامگاه نادرشاه افشار، در تاریخ ۱۲ فروردین ماه سال ۱۳۴۲ با حضور شاهنشاه آریامهر به همت انجمن آثار ملی ایران در باغ نادری بازگشایی شد.
عمارت خورشید
ازاین‌رو، دستور داد تا سنگ‌های مرمر سیاه بزرگی را از دهخوار قان آذربایجان به خراسان بیاورند. بعضی از این سنگ‌ها بین ۲۰ تا شصت خروار، وزن داشتند و حمل و نقل‌شان هزینه بسیار سنگینی داشت. به همین دلیل سه قطعه از این سنگ‌های حجیم را «ایران خراب »، «عالم خراب » و «خراج عالم» نامیدند.
او سرانجام در سال‌های آخر عمرش، بنای دیگری به‌عنوان مقبره خانوادگی ساخت. که عمارت خورشید نام گرفت، ولی جسدش در هیچ‌کدام از این سه مقبره به خاک سپرده نشد. سر نادرشاه افشار را پس از قتل در سال ۱۱۶۰، از قوچان به هرات فرستادند. جسد بی‌سر او نیز به‌طور موقت در یکی از این مقبره‌ها به خاک سپرده شد، اما بعد‌ها آغا محمد خان قاجار آن را به تهران منتقل کرد.
به همین دلیل نادرشاه تا مدت‌ها در شهر مشهد مقبره‌ای نداشت. تا اینکه قوام السلطنه در اواخر دوره قاجار، یعنی در سال ۱۲۹۶ در محل یکی از همان سه مقبره ویران شده نادری، یک آرامگاه جدید برای وی احداث کرد و استخوان‌هایش را از تهران به آنجا منتقل کرد. این بنا تا مدت‌ها بر پا بود و سر انجام در سال ۱۳۳۵، انجمن آثار ملی ایران تصمیم گرفت. تا آرامگاهی در شان نام نادرشاه در آنجا بنا کند که این کار از سال ۱۳۳۶ آغاز شد و در سال ۱۳۴۲ پایان یافت.
معماری آرامگاه نادر شاه افشار
آرامگاه فعلی نادرشاه افشار در باغی به مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع بنا شده است. بنای اصلی آرامگاه ۱۲ هزار متر مربع مساحت دارد و شامل چهار قسمت می‌شود؛ تالاری به طول و عرض ۵٫۱۵ در ۴٫۸ متر، فضای اصلی مقبره ۱۵ در ۱۵ متر و دو طرف آن به عرض تقریبی ۴ متر و ارتفاع ۵٫۲ متر.
۱۶ ستون یک‌پارچه سنگی به ارتفاع ۲۶٫۲ متر در اطراف مقبره قرار دارد. سقف مقبره بیش از ۶ متر ارتفاع دارد. در این مقبره یک سکوی دوازده پله‌ای، محل گور، یک پوشش خیمه‌مانند روی قبر، یک سکوی مرتفع در کنار قبر که مجسمه نادرشاه سوار بر اسب به‌همراه سه نفر دیگر که به‌دنبال او هستند، غرفه فروش کتاب و دو تالار به‌عنوان موزه، یکی برای نمایش جنگ‌افزار‌های زمان سلطنت نادرشاه و دیگری برای نمایش اسلحه‌های زمان ماقبل نادر، قرار دارد.
طراحی بنا بر اساس دو شکل مربع و مثلث صورت گرفته است. تالار مربع شکل از دو دیوار قرمز رنگ سنگی بسته و در قسمت ستون‌بندی باز تشکیل شده است که سنگ مزار نادر در گوشه این مربع در پناه دو دیوار قرار دارد. فضای باز تالار حالت صحنه جنگ، دفاع و حمله دارد و رنگ قرمز دو دیوار به مفهوم جنگ است. طرح ستون‌های اطراف تالار، کلاه نادر را تداعی می‌کند. مصالح این بنا از سنگ‌های خشن و سخت گرانیت کوهسنگی مشهد است.
دسترسی به باغ نادری
هر کجای مشهد که باشید وقتی مسیر حرم را پیدا کنید و به سمت آن بیایید یک چهارراه مانده به حرم، باغ موزه نادری است. می‌توانید با مترو، اتوبوس و یا تاکسی خود را به این باغ برسانید. (نمایش روی نقشه)
سازمان اتوبوسرانی مشهد نیز، به منظور رفاه حال شهروندان، زائران و گردشگران در سفرهای درون‌شهری، خدماتی تحت عنوان مسیریابی هوشمند خطوط فراهم کرده است.
این خدمات شامل نمایش نزدیک‌ترین ایستگاه به موقیت فعلی، نمایش زمان رسیدن اتوبوس به ایستگاه، اطلاعات خطوط عبوری از هر ایستگاه، قابلیت برنامه‌ریزی سفر از قبیل هزینه، مدت زمان سفر و میانگین زمان انتظار، مسیریابی آنلاین و آفلاین خطوط و همچنین نمایش لحظه‌ای و آنلاین موقعیت مکانی اتوبوس است.
بنابراین می‌توانید به صورت آنلاین و یا با نصب اپلیکیشن، اطلاعات موردنظر را دریافت و با استفاده از اتوبوس خود را به باغ موزه نادری برسانید.
با استفاده از مترو
یکی از آسان‌ترین راه‌های رسیدن به باغ نادری استفاده از مترو است. در هر کجای شهر که باشید، کافی است از نزدیک‌ترین ایستگاه مترو استفاده کنید.
جاذبه های گردشگری نزدیک به آرامگاه نادرشاه
- حرم امام رضا (ع)
- موزه مردم شناسی مشهد (حمام شاه یا حمام مهدی قلی بیگ)
- خانه تاریخی داروغه
- مجتمع گردشگری بابا قدرت
