سعدآباد، بزرگترین و باشکوه ترین مجموعه سلطنتی تهران
مجموعه کاخ سعد آباد از زیباترین کاخ های سلطنتی ایران به شمار می‌رود که آخرین پادشاهان ایران در آن اقامت داشته‌اند. کاخ‌های ساخته شده در مجموعه سعد آباد به اعضای خانواده رضا شاه پهلوی تعلق داشتند. و آخرین کاخ ساخته شده در مجموعه سعد آباد متعلق به لیلا پهلوی، دختر کوچک محمدرضا شاه بود. برای آشنایی بیشتر با مجموعه تاریخی و فرهنگی کاخ سعدآباد تهران با این مطلب از آژانس مسافرتی قصرشیرین همراه باشید.
در ادامه این نوشتار می‌خوانیم:
تاریخچه
بنای کاخ سعدآباد در زمان قاجار پایه گذاری شد. و پس از کودتای سال ۱۲۹۹، با به قدرت رسیدن رضا شاه، بناهای موجود در مجموعه سعد آباد ساخته و بازسازی شدند. بخش‌هایی از مجموعه سعد آباد در زمان به قدرت رسیدن سردار سپه، خارج از این مجموعه بودند. که توسط رضا شاه خریداری و به مجموعه سعد آباد افزوده شدند. اولین بناهای موجود در مجموعه سعد آباد در فضایی به وسعت ۸۰۰۰ متر مربع قرار داشتند. و کاخ ملکه مادر، از اولین بناهای موجود بود. مجموعه سعد آباد بزرگترین مجموعه تاریخی به جا مانده از دوره‌های پهلوی و قاجار در شهر تهران است.
چکمه های رضاشاه
تندیس برنزی رضاشاه با چکمه‌های سربازی در بخشی از مجموعه سعدآباد خودنمایی می کند. این تندیس که در ابتدا تندیسی تمام قد از رضاشاه و در لباس سربازی بود، در جریان انقلاب ۱۳۵۷ ایران در اهواز تخریب و توسط انقلابیون تکه‌تکه شد. از آن‌جا که این تندیس، تنها بازمانده از تمام مجسمه‌های شاهان پهلوی بود، باقی‌مانده‌اش حفظ و به مجموعه کاخ‌موزه سعدآباد منتقل شد.
کاخ احمدشاه(کاخ سبز)
کاخ احمد شاهی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های مجموعه سعد آباد به شمار می‌رود. این کاخ همان طور که از نامش پیدا است، در زمان سلطنت احمد شاه قاجار بنا شده است. اما با به قدرت رسیدن رضاخان، ساخت آن به پایان رسید. پس از انقلاب این کاخ بازسازی و مرمت شد و از این بنا با عنوان کاخ سبز، نام برده شد. طبقه همکف کاخ سبز محل زندگی و دفتر کار رضا شاه پهلوی و زیرزمین آن انبار شاه بوده است. از زیباترین وسایل تاریخی موجود در این ساختمان می‌توان به سرویس مبلمان غذاخوری مجلل در تالار کاخ، ظروف نفیس چینی و سرامیک و نقره ایتالیایی، قالی مشهد ۷۰ متری، مبل کوبلن دوز کار دست. از زمان قاجار، میز کار فرانسوی وسط تالار و پرده نقره فام با چوب پرده منبت کاری شده در تالار، اشاره کرد. مبلمان مربوط به دوره لویی شانزدهم فرانسه و دو میز کنسول از زمان ناپلئون بناپارت نیز در این کاخ وجود دارند.
کاخ اختصاصی سعدآباد
کاخ‌های مختلف مجموعه تاریخی و فرهنگی سعد آباد، پس از انقلاب اسلامی ایران، تغییر کاربری داده‌اند و تعداد زیادی از آن‌ها به موزه تبدیل شده‌اند. ۱۸ ساختمان اصلی از کاخ‌های کوچک و بزرگ در مجموعه سعد آباد وجود دارند. که از آن‌ها استفاده‌های متفاوتی می‌شود. در بعضی ساختمان‌ها بیش از یک موزه تعبیه کرده‌اند. و تعدادی از کاخ‌ها نیز امروزه مورد استفاده اداری یا نهاد ریاست جمهوری قرار گرفته‌اند. کاخ اصلی یا اختصاصی سعدآباد امروزه کاخ ریاست جمهوری شده است.
کاخ ملکه مادر
این کاخ در دوران پهلوی محل آخرین سال‌های زندگی رضاشاه قبل از تبعید به جزیره موریس. و محل زندگی مادر شاه (تاج الملوک) تا دوران انقلاب اسلامی ایران بوده‌است. این کاخ امروزه در اختیار نهاد ریاست جمهوری ایران و مخصوص اقامت مهمانان ویژه دولت ایران است. و به این جهت به ساختمان جمهور مشهور شده‌است.
کاخ سفید
کاخ سفید همان طور که از نامش پیدا است، نمایی سفید دارد. کاخ سفید بزرگترین کاخ در مجموعه سعد آباد است. این کاخ محل زندگی محمدرضا شاه پهلوی و شهبانو فرح در تابستان بوده است. ساخت کاخ سفید در سال ۱۳۱۰ به دستور رضا شاه آغاز شد و تا پنج سال بعد ادامه داشت.
دفتر کار محمدرضا شاه پهلوی در کاخ سفید قرار داشت و امور اداری و تشریفاتی دربار در این کاخ انجام می‌شد. از برجسته‌ترین آثار به جا مانده در کاخ سفید می‌توان پرده‌های بزرگ رنگ روغن اثر استاد حسین بهزاد و شاگردانش را نام برد. در این کاخ فرش‌های نفیس ایرانی، سفالینه‌های تاریخی، کریستال‌های با ارزش، لوسترها و چلچراغ‌های اروپایی و میز تحریر متعلق به ماری آنتوانت، ملکه پیشین فرانسه، به چشم می‌خورند.
کاخ ولیعهد(موزه بهزاد)
این کاخ در دوران رضاشاه به کاخ کرباس معروف بوده که به عنوان استراحتگاه و محل کار رضاشاه استفاده می‌شده است. و در دوران محمدرضاشاه، به عنوان کاخ ولیعهدی، مورد استفاده رضا پهلوی، در دوران کودکی و نوجوانی او، بوده‌است.
پس از انقلاب در سال ۱۳۷۳ خورشیدی این کاخ مرمت و بازسازی شد. و به مناسبت صدمین زادروز استاد بهزاد موزه مینیاتور استاد حسین بهزاد نام گرفت. این موزه، دارای پنج سالن است و از زیرزمین این موزه، به عنوان نمایشگاه و محل آموزش، استفاده می‌گردد.
کالسکه‌خانه قجری
کالسکه خانه قجری در شمال غربی مجموعه سعدآباد، واقع شده و ساختمان آن، متعلق به دوران قاجار است. این مکان امروزه به عنوان موزه برادران امیدوار شناخته می شود. که شامل ۴ اتاق با نمای آجری قرمز رنگ و گچ بری‌های زیبا است. این ساختمان، در سال ۱۳۸۱ بازسازی و در مهر ماه ۱۳۸۲، در هفته جهانگردی، به نام اولین جهانگردان ایرانی معاصر، افتتاح گردید. برادران امیدوار، پس از سه سال مطالعه، در سال ۱۳۳۳، با مبلغی در حدود ۹۰ دلار، از زادگاه خود، سفرشان را آغاز کردند.
کاخ شمس پهلوی(موزه مردم شناسی)
این موزه، دربرگیرنده مجموعه کاملی از سیر فرهنگ و راه و روش زندگی انسان و تحولات مختلف در تمامی جنبه‌های زندگی است. ساختمان موزه مردم‌شناسی، کاخ شمس پهلوی بوده، که در ضلع شمال غربی مجموعه سعدآباد واقع گردیده‌است. پایه بنا در سال ۱۳۱۴ خورشیدی نهاده شد و ساخت آن تا سال ۱۳۱۸ خورشیدی به طول انجامید.
نکته جالب توجه در این کاخ این است که هنوز هم هیچ اثری از عکسها یا لباسهای ملکه ثریا و فوزیه به چشم نمی‌خورد و حتی عکس‌های دوران سالخوردگی خانم فرح دیبا بعد از انقلاب نیز در این مجموعه به چشم می‌خورد، در این کاخ لباسهای سلطنتی به نمایش گذاشته شده‌است که فقط مختص فرح پهلوی است.
موزه مینیاتور استاد آبکار(کاخ لیلا پهلوی)
موزه کلارا آبکار، در بخش مرکزی مجموعه سعدآباد، قرار دارد. این ساختمان، اقامتگاه تابستانی لیلا پهلوی، کوچکترین دختر محمدرضا پهلوی بود، که جدیدترین ساختمان مجموعه، نیز به حساب می‌آید. ساختمان مذکور، در سال ۱۳۷۳ خورشیدی، با تلاش سازمان میراث فرهنگی، به مناسبت روز جهانی موزه، به عنوان موزه مینیاتور آبکار، افتتاح گردید. بخشی از موزه، به تابلوهایی از او، که شامل آثار مردم‌شناسی، زیورآلات و پارچه‌های ترمه می‌شود، اختصاص دارد. بخشی دیگر، مربوط به آثار لاکی است، که بیانگر تنوع و علاقه‌مندی او به رشته‌های مختلف نگارگری ایرانی است.
موزه نگارستان (کاخ فرح پهلوی)
این موزه، در شمالی‌ترین نقطه مجموعه سعدآباد قرار گرفته و دارای معماری منحصربه‌فرد و زیبایی است. این موزه با هدف برگزاری نمایشگاه‌های دوره‌ای مجموعه، در تاریخ ۱۲ اسفند سال ۱۳۸۵ خورشیدی، به عنوان نمایشگاه پوشاک سنتی و طراحی لباس افتتاح گردید، و از آن تاریخ تاکنون، میزبان نمایشگاه‌های متعددی بوده‌است.
موزه هنر اختصاصی
قسمت زیر زمین کاخ سفید، که در اصل، بخش گلخانه کاخ بود، بین سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ خورشیدی، به دستور فرح پهلوی، و با همت مهندسین فرانسوی، به موزه هنر اختصاصی تبدیل شد. این موزه، پس از انقلاب، به موزه هنر ملل تغییر نام داد. مجموعه فوق، شامل آثار ارزشمندی است، که از چهار گوشه جهان، خریداری یا اهدا. شده، آثار تاریخی تمدن‌های پیش از اسلام و دوره اسلامی، و همچنین. هنر آفریقای سیاه، هند، خاور دور، تمدن مایاها و آثار هنری دوران معاصر ایران و جهان را، در بر می‌گیرد.
موزه خودروهای تاریخی
موزه‌ی خودروهای سلطنتی یکی از جذاب‌ترین و زیباترین موزه‌های مجموعه‌ی سعدآباد به شمار می‌رود. که در آن تعدادی از تولیدات معروف شرکت‌های خودروسازی جهان که متعلق به دوره‌ی پهلوی است نگه‌داری می‌شود.
این موزه در دی ماه سال 1391 توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درمکان جدید بازگشایی شد. و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. موزه‌ی خودروهای سلطنتی سعدآباد، نمایشگاهی از خودروهای تاریخی ایران که با بازدید از آن، ماشین‌های منحصر به فرد و لوکسی را مشاهده خواهید کرد. که شاید نمونه‌اش را دیگر هیچ‌گاه نتوانید ببینید. این موزه از دو گالری تشکیل شده‌است. که در گالری اول خودروهای رولزرویس و در بخش دوم گالری خودروهای بنز را تماشا می‌کنید، بین این دو گالری، سالن اختصاصی مرسدس بنز اس ال 300 قرار دارد.
مجموعه فرهنگی کاخ سعدآباد کجاست؟
سعدآباد، مجموعه‌ای وسیع و باشکوه متشکل از عمارت‌ها و کاخ‌های تاریخی مختلف که امروزه ۱۶ موزه‌ی جذاب با کاربری‌های مختلف را در خود جای داده و فضایی مناسب برای یک وقت‌گذرانی فرهنگی و تاریخی در باغی زیبا و دیدنی برای کسانی که دوست دارند از پایتخت دیدن کنند به وجود آورده است. آدرس: خیابان ولی‌عصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید کمال طاهری، مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد (نمایش روی نقشه)
