گورستان‌های تاریخی شهر تهران
گورستان‌های تاریخی یکی از مقاصد متفاوت و خاص گردشگری در شهر تهران می باشند. بازدید از آرامستان‌های معروف و تاریخی از جاذبه های خاص گردشگری در برخی مقاصد گردشگری هستند. گورستان های تاریخی از مکان های پربازدید در گردشگری سیاه می باشند. (در مقاله معرفی گردشگری سیاه، می توانید این شاخه از گردشگری را بیشتر بشناسید و با آن آشنا شوید). در سال های اخیر این نوع از گردشگری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. و مطالعاتی نیز در خصوص مسائل روانشناسی و روانشناختی آن انجام شده است. گروهی از محققین معتقدند این نوع گردشگری موجب کمک روحی به برخی افراد برای خروج از حالتهای نامناسب روانی و افسردگی است. از آنجا که علاوه بر جنبه تاریخی و گردشگری این مکان ها، بازدید از آرامستان ها در دین اسلام نیز توصیه شده است. در ادامه این مطلب با آژانس مسافرتی قصرشیرین همراه باشید، تا با چهار گورستان تاریخی شهر تهران بیشتر آشنا شویم.
در ادامه این نوشتار می‌خوانیم:
آرامستان ارامنه دولاب
یکی از گورستان‌های تاریخی و بسیار معروف شهر تهران آرامستان ارامنه دولاب می‌باشد. این آرامستان را با نام‌های دیگری از جمله، گورستان مسیحیان، آرامستان اکبرآباد و گورستان امیر سلیمانیه نیز می‌شناسند. این گورستان از بزرگترین آرامستان‌های غیر ایرانیان در کشور ایران است. داستان این آرامستان به سال 1855 و تدفین پزشک محمدشاه و ناصرالدین شاه از سلسله قاجار برمی گردد. دکتر کلوکه را در زمینی در محله دولاب تهران و در نزدیکی گورستان ارمنیان تهران به خاک سپردند. بعدها آرامگاهی گنبددار بر مزار وی ساختند. سنگ قبرهای این گورستان نقش های ویژه و طراحی منحصر به فردی دارند.
آرامستان ارامنه دولاب چگونه ساخته شد
ارامنه ساکن شهر تهران خصوصا ارامنه ای که در بخش جنوبی و بازار تهران و مرکز شهر ساکن شده بودند، سعی کردند در این مناطق برای خود مراکزی مانندکلیسا و یا آرامستان ایجاد کنند.
آرامستان ارامنه دولاب نتیجه این تلاش ها می باشد. ارامنه ابتدا در حوالی بازار تهران در شرق تهران و پس از آن نیز در محله ونک به دنبال ایجاد آرامستانی بودند. اما نهایتاً آرامستان ارامنه دولاب در مکان فعلی حاصل تلاش آنها شد. در محوطه این گورستان کلیسای کوچک مادور قرار دارد. این گورستان تا پیش از دهه هفتاد جهت دفن اموات مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما از دهه ۱۳۷۰ هجری شمسی به بعد این مکان جنبه تاریخی دارد. جهت بازدید از این مکان تاریخی لازم است قبل از ورود، اقدام و مجوز لازم برای بازدید را دریافت نمایید.
ملیت های غیرارمنی در آرامستان دولاب
در آرامستان دولاب علاوه بر ارامنه، افرادی با ملیت‌های متفاوت دیگر نیز دفن شده‌اند و این گورستان فقط به ارامنه اختصاص ندارد. این آرامستان دارای چهار بخش است که این چهار بخش در نظارت سفارت کشورهای فرانسه، ایتالیا، لهستان و نمایندگی کلیسای کاتولیک روم در ایران است. در این آرامستان بخش های زیر را (شش بخش) می توانید بازدید کنید:
- ارامنه
- ارتدکس شرقی (روس ها، یونانی ها وگرجی ها)
- ارتدکس ارمنی
- کاتولیک رومی
- لهستانی ها
- آشوری ها
آرامستان لهستانی ها
از مهمترین بخش ها، بخش لهستانی است. آوارگان لهستانی که در جریان جنگ جهانی دوم به ایران پناه آورده بودند. بسیاری از آنها پیش از بازگشت به کشورشان در ایران از دنیا رفتند. در گورستان ارامنه افراد مشهوری دفن گردیده اند. از این افراد می توان، ژوزف دزیره تولوزان پزشک فرانسوی ناصرالدین شاه، آوانس اوگانیانس اولین کارگردان سینمای ایران، ولادیسلاو هوروسکی معمار لهستانی و آنتوان سوروگین، آلفرد لومر و نیکولای مارکوف را نام برد. گورستان دولاب در اتوبان شهید محلاتی(آهنگ)، خیابان دهم فروردین، میدان امام حسن، شمال خیابان پاسدار گمنام، فی‌مابین خیابان شهید رضایی تاجری از غرب، خیابان مستفیذ از شمال، املاک مسکونی از شرق و گلخانه‌های خیابان پاسدار گمنام از جنوب واقع شده است.
آرامستان متفقین در منطقه قلهک
آرامستان متفقین در منطقه قلهک از دیگر گورستان‌های تاریخی شهر تهران است. این آرامستان به آرامستان انگلیسی‌ها نیز معروف است. گورستان قلهک در بخش جنوبی باغ قلهک و سفارت کشور انگلستان در ایران قرار دارد. این آرامستان تنها گورستان بین المللی ایران است که توسط کمسیون جنگ های مشترک المنافع بنا شده است.
در زمان جنگ جهانی دوم به دلیل موقعیت خاص و اهمیت کشور ایران و اهمیت استراتژیک این کشور در منطقه، با توجه به اعلام رسمی کشور ایران مبنی بر بی طرفی در این جنگ، متاسفانه در نهایت کشور ایران در جنگ درگیر شد. به همین سبب سربازان بسیاری وارد خاک ایران شدند و تعداد زیادی از این سربازان خارجی در کشور ما چشم از جهان فرو بستند. این سربازان در آرامستان متفقین در منطقه قلهک تهران دفن شدند. گورستان متفقین سه در یا ورودی دارد که به باغ سفارت انگلیس و به سمت خیابان دولت در منطقه قلهک باز می شود. برای بازدید از گورستان متفقین قلهک حتماً باید جهت کسب مجوز اقدام نمایید.
معماری آرامستان متفقین
بنا و معماری این آرامستان با الهام از معماری ایرانی می باشد. در این گورستان بنایی با گنبد فیروزه ای به چشم می خورد. در زیر گنبد شاهد 7 کتیبه به صورت موازی هستیم نام سربازان، مهاجران و مستشارانی که در حوزه جغرافیایی ایران (ایران و کشورهای اطراف آن) در طی جنگ های جهانی کشته شده اند بر روی این کتیبه ها حک شده است.
سنگ قبرهای این گورستان یکسان می باشد و بر روی هر یک نام و مشخصات و ملیت هر فرد ذکر شده است و در مقابل هر قبر یک شاخه گل باید کاشته شده باشد. ششم ژوئن هر سال مراسم یادبود و بزرگداشتی برای سربازان متوفی در این گورستان با حضور نمایندگان کشورهای مختلف در آرامستان متفقین قلهک برگزار می گردد. در این گورستان در حدود ۶۰۰ قبر که متعلق به سربازان جنگی نمی‌باشد نیز وجود دارد. این قبور به عنوان مثال مربوط به دیپلمات‌های کشورهای مختلف می باشد.
آرامستان ظهیرالدوله
از دیگر گورستان های تاریخی شهر تهران آرامستان ظهیرالدوله را می‌توان نام برد. آرامستان مشهوری که در بخش شمالی شهر تهران و در محله امامزاده قاسم قرار دارد. وجه تسمیه این گورستان از نام علی خان ظهیرالدوله برگرفته شده است. علی خان ظهیرالدوله از طایفه قاجار و وزیر تشریفات در دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار بوده است. وزیر تشریفات مسئول رسیدگی به امور علما و شاهزادگان بوده است. همچنین نظارت بر غله تهران زیر نظر شخص ظهیرالدوله انجام می شده است.
تاریخچه آرامستان ظهیرالدوله
در حکایات آمده است که شخص ظهیرالدوله با یکی از دراویش در حال گشت و گذار بوده است که پای وی به تکه سنگی برخورد می کند. ظهیرالدوله به درویش گفت: که زمان مرگ او نزدیک می باشد. وی از درویش می‌خواهد که امور کفن و دفنش انجام شود و او را زیر همین درخت که پایش به سنگ گیر کرده دفن نمایند. پیش بینی ظهیرالدوله درست در آمد و او در مدت کوتاهی پس از این ماجرا فوت می کند. بر اساس وصیت ظهیرالدوله او در زیر همان درخت دفن می شود و و مقبره او امروزه بخشی از گورستان ظهیرالدوله است. این گورستان تا قبل از دهه ۴۰ هجری شمسی مورد استفاده بوده است. اما از اوایل دهه ۱۳۴۰ اجازه دفن در این گورستان شهر تهران صادر نشده است . در گورستان ظهیرالدوله درگذر زمان افراد بسیاری دفن گردیدند.
افراد مشهور
از مشهورترین افرادی که در این آرامستان آرمیده‌اند، می‌توان. ملک الشعرای بهار، ابوالحسن صبا، داریوش رفیعی، فروغ فرخزاد، حسین یاحقی و رهی معیری را نام برد. آرامستان ظهیرالدوله تهران را بسیاری از بازدیدکنندگان با قبرستان پرلاشز شهر پاریس مقایسه کرده و این دو را شبیه می دانند.
آرامستان ابن بابویه
آرامستان ابن بابویه از آرامستان های بسیار قدیمی و تاریخی شهر تهران می باشد. قدمت این آرامستان را بسیاری مربوط به دوره پیش از اسلام در ایران می دانند. اما با توجه به مستندات موجود می توان با قطعیت گفت که در دو قرن گذشته این گورستان یکی از آرامگاه های اصلی شهر تهران در منطقه شهر ری بوده است. قدمت و وجود این گورستان در سالیان گذشته سبب دفن بزرگان بسیاری در این آرامستان است. این منطقه در گذشته منطقه کشاورزی و کشتزار بوده است که به دلیل سیلابی که موجب تخریب منطقه گردیده، به آرامستان تبدیل شده است. در گذشته در سرداب یکی از خانه های قدیمی این منطقه جنازه ای نسبتا سالم پیدا شده است، .که آن را به یکی از بزرگترین علمای شیعه، یعنی شیخ صدوق نسبت داده اند.
سنگ قبرهای آرامستان ابن بابویه
جنبه دیگر از اهمیت این مکان، سنگ قبرهای بسیار قدیمی در این آرامستان است. سنگ قبرهای این گورستان متعلق به دوران های متفاوت گذشته و با نقش های هنرمندانه ای است که بر سنگ حکاکی شده است. که بسیار دیدنی و شگفت انگیز است. سنگ قبرهای دوران مختلف با حکاکی ها و سبک های مختلف تزئین شده را می‌توانید در این آرامستان پیدا کنید.
افراد مشهور
از افراد معروف و برجسته ای که در این آرامستان دفن شده‌اند می‌توان، غلامرضا تختی نام‌آور و پهلوان عرصه کشتی کشور را نام برد. همچنین مزار علی اکبر دهخدا، حسین بهزاد، محمدعلی فروغی، مرحوم موذن زاده اردبیلی، . محمود محمود و از مشهورترین افراد شیخ رجبعلی خیاط را نیز می‌توان در این قبرستان مشاهده کرد. گفتنی است این آرامستان مشاهیر و بزرگان بسیار دیگری را نیز در دل خود جای داده است. با توجه به وجود بقعه شیخ صدوق در این گورستان، از آرامستان های بسیار مورد توجه شهر تهران است. مردم شهر تهران و همچنین ساکنان منطقه شهرری برای زیارت اهل قبور و زیارت بقعه شیخ صدوق به این آرامستان تاریخی می روند.
مطالب مرتبط:
