۱۱ مورد از معروف ترین بناهای تاریخی ایران
ایران، کشوری با تاریخ و تمدن کهن، مملو از بناهای تاریخی ایران و آثار باستانی است که هویت فرهنگی این سرزمین را نشان می‌دهند. اگر بخواهیم به آثار تاریخی ایران اشاره کنیم، مطمئنا باید از مکان های تاریخی ایران نام ببریم که هر کدام نمایانگر یک بخش از تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین هستند. در اینجا به معرفی ۱۱ مورد از معروف ترین بناهای تاریخی ایران پرداخته‌ایم که همگی به عنوان مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شوند.
۱. کاخ گلستان؛ شکوه معماری قاجار
فهرست مطالب
کاخ گلستان یکی از مهم‌ترین معروف ترین بناهای تاریخی ایران است که به دلیل معماری خاص خود، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این کاخ در تهران قرار دارد و بازدید از آن شما را با تاریخ دوران قاجار آشنا می‌کند. بخش‌های مختلف کاخ مانند تالار آینه، ایوان تخت مرمر و تالار الماس، از جمله مشهورترین قسمت‌های آن هستند.
اگر به تاریخ علاقه‌مندید، کاخ گلستان نخستین مکانی است که باید از آن دیدن کنید. این مجموعه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام روایت‌گر گوشه‌ای از تاریخ ایران هستند.
بخش‌های اصلی کاخ گلستان
۱- تالار سلام
۲- ایوان تخت مرمر
۳- تالار آینه
۴- تالار سفره‌خانه
۵- تالار برلیان
۶- عمارت بادگیر
۷- تالار الماس
۸- کاخ شمس‌العماره
۹- کاخ ابیض
۱۰- خلوت کریم‌خانی
۱۱- کتابخانه نسخ خطی
این کاخ که روزگاری به‌عنوان ارگ سلطنتی استفاده می‌شد، یادآور شکوه و عظمت دوران قاجار است و بازدید از آن، هر علاقه‌مند به جاهای تاریخی ایران را مجذوب خود خواهد کرد.
۲. تخت جمشید؛ نمادی برجسته از تاریخ ایران
تخت جمشید، که به دستور داریوش اول در ۵۱۸ پیش از میلاد ساخته شد، بزرگترین و مهم‌ترین بنای تاریخی ایران به شمار می‌رود. این مکان تاریخی ایران، در سال‌های اخیر مورد توجه باستان‌شناسان و گردشگران زیادی قرار گرفته است. همچنین، کتیبه‌های تاریخی این بنای عظیم که قوانینی از آن زمان را ثبت کرده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
این بنا که جزو قدیمی ترین آثار باستانی ایران است، یک بار در سال ۱۳۰۹ توسط گروهی از باستان‌شناسان آمریکایی بازسازی شد. این بنا در حقیقت عظیم‌ترین اثر تاریخی ایران است که از دوران باستان به یادگار مانده‌است. کتیبه‌هایی که در این اثر قرار دارد، حاوی بسیاری از قوانین اجتماعی آن زمان بوده که روی آن حک شده و از این حیث، باعث شگفتی باستان شناسان سراسر دنیا شده‌است.
جالب است بدانید که رمزگشایی موارد حک شده روی این کتیبه‌ها، هنوز هم ادامه دارد و بسیاری از مورخان هنوز در پی کشف این قوانین هستند. همچنین آرامگاه بسیاری از شاهان هخامنشی که در این بنا زندگی و حکمرانی کرده‌اند، در مکانی است نزدیک به تخت جمشید که با نام “نقش رستم” شناخته می‌شود.
۳. آرامگاه کوروش؛ موسس سلسله هخامنشی
آرامگاه کوروش، بنیان‌گذار سلسله هخامنشیان، در پاسارگاد قرار دارد و یکی از مهم ترین آثار باستانی ایران است. این آرامگاه به عنوان اولین منشور حقوق بشر جهان شناخته می‌شود و معماری آن از جمله قدیمی‌ترین آثار باستانی ایران است.
کوروش را همه به عدالت خواهی و ویژگی‌های بی‌نظیر انسان‌دوستانه‌اش می‌شناسند که همین خصلت‌های برجسته‌ی انسانی، توانسته چنین شهرت فراگیری را تضمین کند. منشور کوروش، اولین منشور حقوق بشر جهان است که در حال حاضر در موزه‌ی بریتانیا نگهداری می‌شود.
این آرامگاه در منطقه‌ی باستانی پاسارگاد واقع شده‌است و این بنا از نظر معماری، یکی از منحصربه‌فردترین معماری‌های باستانی ایرانی محسوب می‌شود. در صورتی که شما نیز شیفته این پادشاه پرآوازه شدید، می‌توانید با رزرو بلیط شیراز ، از آرامگاه وی بازدید کنید و بیشتر در مورد او و خدمات بی مثالی که به سرزمین ما کرده، بدانید.
۴. بیستون؛ بقایای دوران پارینه‌سنگی
کمتر ایرانی هست که بیستون را نشناسد! بیستون در حقیقت یکی از معروف ترین بناهای تاریخی ایران است که از مجموعه‌ای از آثار تاریخی گوناگون تشکیل شده که جایگاه تاریخی ارزشمند آن را به ما یادآوری می‌کند.
از جمله این آثار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مجسمه‌ی هرکول
- پل بیستون
- کاروانسرای شاه عباسی
- نقش حجاری شده داریوش بر روی سنگ و سنگ نوشته های مرتبط با آن
۵. ارگ بم؛ بزرگترین سازه خشتی جهان
یکی از معروف ترین جاذبه های استان کرمان است که در نزدیکی شهر بم قرار دارد و به ثبت سازمان میراث فرهنگی یونسکو رسیده است. این بنا تا قبل از زلزله سال بزرگ شهر بم، بزرگترین سازه خشتی در تمام جهان بود؛ اما متاسفانه در اثر زلزله‌ای که در سال ۱۳۸۲ در شهر بم اتفاق افتاد، جز ویرانه چیزی از آن باقی نماند.
بعد از گذشت چندین سال، تلاش های بسیاری در راستای مرمت این بنای مهم صورت گرفت که خوشبختانه به این بنا جان دوباره بخشید و توانست از این چالش سربلند بیرون بیاید و دوباره میزبان گردشگران از اقصی نقاط دنیا باشد.
باستان شناسان هنوز در خصوص خاستگاه تاریخی این بنا به توافق قطعی نرسیده‌اند؛ برخی معتقدند قدمت این بنا به دوران هخامنشیان باز می‌گردد و عده‌ای دیگر بر این باورند که این سازه مربوط به دوران اشکانیان است.
۶. شهر سوخته؛ شهری با خاک اسرارآمیز
شهری با ارزش بسیار بالای تاریخی که هر گوشه‌ی آن گنجی نهفته است. این مکان از جاذبه های گردشگری زابل محسوب می‌شود و به علت شرایط اقلیمی این منطقه، به مراتب کمتر مورد توجه گردشگران و ایران‌گردان واقع شده‌است.
شاید برای شما هم سؤال باشد که چرا “شهر سوخته” ؟
در مورد علت نامگذاری این شهر و تاریخچه پشت این نامگذاری، هنوز تردیدهایی وجود دارد. برخی از باستان شناسان معتقدند که این شهر، دو بار به آتش کشیده شده‌است؛ در حالی که برخی دیگر می‌گویند که این نامگذاری، متاثر از یک خشکسالی فراگیر و از بین رفتن منابع آب در این منطقه است و هیچ ارتباطی با آتش سوزی ندارد.
به هر حال، اتفاقی که افتاده، موجب شده تا این شهر به یک موزه صحرایی تبدیل شود که هنوز بسیاری از اسرار آن کشف نشده‌است.
۷. ارگ کریم خان؛ نماد سلطنت زندیه
این ساختار مهم تاریخی، توسط کریم خان زند در شیراز بنا شد و با گذر زمان دستخوش تغییرات کاربری گوناگونی شد.
این مکان محل زندگی و سلطنت کریم خان بود؛ اما بعد از فتح شیراز در زمان قاجار و انتقال پایتخت به تهران، به عنوان دارالحکومه‌ی حاکمان محلی کاربرد داشت.
علاوه بر آن، این بنای پر حاشیه، در زمان پهلوی نیز بار دیگر این تغییر کاربری را تجربه کرد و به زندان شهربانی تبدیل شد و همین امر باعث ایجاد آسیب های بسیاری به بنا شد و باعث فاصله گرفتن این بنا از آن ساخت اولیه خود شد.
۸. سی و سه پل؛ شاهکار معماری دوران صفوی
این پل به واسطه اینکه بر روی زاینده رود بنا شده و فضا و منظره فوق‌العاده‌ای را ایجاد کرده‌است، از دیرباز محل اجتماع شاعران و هنرمندان و حتی رجال ادوار مختلف تاریخ بوده است.
همچنین در گذشته از این پل جهت برگزاری بسیاری از آیین‌ها و مراسم‌ها استفاده می شده است؛ مانند:
- جشن نوروز که در زمان شاه عباس به مدت ۷ روز این جشن، برگزار می‌شد.
- جشن آب‌ریزان که در روز ۱۳ تیرماه برگزار می‌شد و در این جشن، مردم بر روی یکدیگر آب و گلاب می‌ریختند.
- مراسم خاج‌شویان که یکی از مراسم‌های بسیار مهم مخصوص ارامنه در زمان صفویان بود.
نکته جالب در ساخت این بنا این است که سی و سه پل در ابتدا ۴۰ دهانه داشته و بر خلاف باور عموم، نامگذاری آن هیچ ارتباطی با تعداد پل هایش ندارد. در توجیه نامگذاری این پل، عده‌ای از باستان شناسان این نظریه را مطرح کرده‌اند که عدد ۳۳، عدد مخصوص آناهیتا، الهه آب است و این پل نیز نمادی از آناهیتا است.
۹. باغ شاهزاده ماهان؛ باغی در دل کویر
باغی تاریخی که از دل کویر سر برآورده و در نزدیکی کرمان، فضایی چشم‌نواز جهت تفریح و کنجکاوی در تاریخ ایجاد کرده است. این بنا یادگاری از دوران قاجار است و به دستور ماهان (عبدالحمید میرزا ناصرالدوله)، نوه دختری ناصرالدین شاه و حاکم وقت کرمان، ساخته شده است. اگر برای بازدید از این باغ به کرمان سفر کنید، بخش‌هایی از این باغ که به ظاهر نیمه‌کاره رها شده‌اند، توجه شما را به خود جلب خواهند کرد.
قصه این کارهای نصفه و نیمه چیست؟
می‌گویند زمانی که خبر مرگ عبدالحمید میرزا به گوش بنّای این باغ رسید، بنّا به قدری خوشحال شد که ظرف گچ را به دیوار کوبید و کار را همانجا نیمه کاره رها کرد.
۱۰. قلعه الموت؛ مقر حسن صباح
قلعه‌ای با شهرت نظامی که در قرن پنجم هجری قمری، مقر حسن صباح، بنیان‌گذار دولت اسماعیلیان بوده‌است. این اثر از حیث استراتژی نظامی متفاوتی که در آن زمان به کار گرفته‌شده، به عنوان یکی از اعجاب‌انگیزترین آثار تاریخی شناخته می‌شود.
این بنای تاریخی متعلق به شهر قزوین است و پس ۴۵ دقیقه کوهپیمایی، می‌توانید از این مکان دیدن کنید.
۱۱. طاق بستان؛ روایت‌گری از ساسانیان
طاق بستان در کرمانشاه یکی از معروف ترین بناهای تاریخی ایران است که به دوران ساسانیان تعلق دارد. حکاکی‌های بی‌نظیر آن روی صخره‌ها، وقایع مهم تاریخی آن زمان را روایت می‌کنند و این مکان را به یکی از معروف ترین بناهای تاریخی ایران تبدیل کرده است.
این مکان به حکاکی های بی‌نظیر آن بر روی صخره‌ها و سنگ‌ها شهرت دارد که این حکاکی‌ها در گذشته تاکتیکی جهت نمایش قدرت محسوب می‌شده‌است.
در واقع پادشاهان از هنرمندان می‌خواستند که وقایع بسیار مهم آن زمان را بر روی سنگ‌ها و صخره‌های این مکان بتراشند؛ وقایعی نظیر تاج‌گذاری پادشاهان و یا پیروزی در جنگ‌های مختلف!
قدیمی ترین آثار باستانی ایران
|
نام اثر |
موقعیت مکانی |
زمان مجاز بازدید و نحوه دسترسی |
|
کاخ گلستان |
تهران، میدان ارگ |
۹–۱۷، مترو پانزده خرداد |
|
تخت جمشید |
فارس، نزدیکی مرودشت |
۸–۱۸، خودرو از شیراز |
|
زیگورات چغازنبیل |
خوزستان، ۴۵ کیلومتری جنوب شوش |
۸–۲۰، از شوش، شوشتر یا اهواز با خودرو شخصی از طریق جاده‌های محلی و جاده کشت و صنعت کارون |
|
آرامگاه کوروش (مجموعه پاسارگاد) |
فارس، پاسارگاد |
۸–۱۸، خودرو از شیراز/مرودشت |
|
بیستون |
کرمانشاه، جاده همدان |
۸–۲۰، خودرو یا اتوبوس |
|
ارگ بم |
کرمان، شهر بم |
۸–۱۸، خودرو یا تاکسی |
|
شهر سوخته |
سیستان و بلوچستان، زابل |
۸–۱۸، خودرو از زابل |
|
ارگ کریم خان |
شیراز، خیابان زند |
۸–۱۹، مترو یا پیاده |
|
سی و سه پل |
اصفهان، چهارباغ عباسی |
۲۴ ساعته، پیاده یا مترو |
|
باغ شاهزاده ماهان |
کرمان، شهر ماهان |
۹–۱۹، خودرو از کرمان |
|
قلعه الموت |
قزوین، منطقه الموت غربی |
۸–۱۸، خودرو از قزوین |
|
طاق بستان |
کرمانشاه، شمال شرق شهر |
۸–۱۸، تاکسی یا اتوبوس شهری |
کلام آخر
به طور کلی ایران سرزمینی سرشار از بقایا و آثار تاریخی با پیشینه‌ای قوی است و شمار معروف ترین بناهای تاریخی ایران بسیار زیاد است و در قالب یک متن نمی‌گنجد. این پیشینه‌ی عظیم تاریخی در قالب همین آثار ارزشمند است که به نسل‌های بعد منتقل خواهد شد و تمدن ایرانی را به دنیا عرضه می‌کند.
تمام این گنجینه‌های تاریخی، از کوچک تا بزرگ، برای ما بسیار حائز اهمیت هستند و در حقیقت بخشی از هویت ما را تشکیل می‌دهند. چه چیزی بهتر از اینکه از تمامی این آثار بازدید کنیم و حداقل یک‌بار پای قصه هر کدام از آنها بنشینیم.
کرمانشاهان یادگار ساسانیان